funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja chełmińskawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2012.11.23]

honorowe wyróżnienia

prałatwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.11.14]

data i miejsce
śmierci

07.04.1940

KL Stutthofobóz koncentracyjny
dziś: Sztutowo, gm. Sztutowo, pow. Nowy Dwór Gdański, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

szczegóły śmierci

przyczyna śmierci

eksterminacja: wycieńczenie i głód

sprawstwo

Niemcy

data i miejsce
urodzenia

07.01.1864

Barłożnodziś: gm. Skórcz, pow. Starogard Gdański, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.09.02]

prezbiterat (święcenia)
ordynacja

15.03.1891 (Pelplindziś: gm. Pelplin, pow. Tczew, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31])

szczegóły posługi

inni związani
szczegółami śmierci

BORKOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Paweł, BRUDNICKIKliknij by wyświetlić biografię Aleksander, BRZEZIŃSKIKliknij by wyświetlić biografię Paweł Jan, CZAPLEWSKIKliknij by wyświetlić biografię Jan Brunon, DOMACHOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Józef, FARULEWSKIKliknij by wyświetlić biografię Tadeusz, GÓRECKIKliknij by wyświetlić biografię Marian, GRABOWSKI–WIDŁAKKliknij by wyświetlić biografię Kazimierz, GUMPERTKliknij by wyświetlić biografię Stefan Edward, KALINOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Antoni, KARBAUMKliknij by wyświetlić biografię Ernest, KOMOROWSKIKliknij by wyświetlić biografię Bronisław, KREFFTKliknij by wyświetlić biografię Konstantyn Franciszek, KUBICKIKliknij by wyświetlić biografię Telesfor, LESIŃSKIKliknij by wyświetlić biografię Aleksy, LESIŃSKIKliknij by wyświetlić biografię Jan, ŁĘGOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Władysław Leonard, MALINOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Tadeusz, MAŁKOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Juliusz, MAŃKOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Alfons, MATERNICKIKliknij by wyświetlić biografię Władysław, MAZELLAKliknij by wyświetlić biografię Jan, NIEMIRKliknij by wyświetlić biografię Józef, OSSOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Walerian, POŁOMSKIKliknij by wyświetlić biografię Leon, RODZIŃSKAKliknij by wyświetlić biografię Stanisława (s. Maria Julia), ROGACZEWSKIKliknij by wyświetlić biografię Franciszek, RÓŻYCKIKliknij by wyświetlić biografię Mieczysław, RYGLEWICZKliknij by wyświetlić biografię Jan, SĄDECKIKliknij by wyświetlić biografię Bernard, SARNOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Józef, SCHULZKliknij by wyświetlić biografię Alfons Wacław, SEPEŁOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Wacław, SMOLEŃSKIKliknij by wyświetlić biografię Bronisław, SROKAKliknij by wyświetlić biografię Leon Florian, SZWEDOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Ignacy Mieczysław, SZYMAŃSKIKliknij by wyświetlić biografię Jan Damazy, SZYMAŃSKIKliknij by wyświetlić biografię Władysław, WIECKIKliknij by wyświetlić biografię Bernard Antoni, WILMOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Jan

miejsca zagłady
nazwy obozów
(+ nr więźnia)

KL Stutthof (nr więźnia: 9234Kliknij by wyświetlić biografię): W niemieckim niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL Stutthof (ówcześnie na terenie Wschodnich Prus należących do Niemiec, dziś: wieś Sztutowo), którego budowę rozpoczęto 02.09.1939, w dzień po niemieckim ataku na Polskę i rozpoczęciu II wojny światowej, Niemcy przetrzymywali razem ok. 110,000‑127,000 osób pochodzących z 28 krajów, w tym 49,000 kobiet i dzieci. Zamordowali ok. 65,000 osób. W dniach 25.01‑27.04. 1945, wobec nacierającej armii rosyjskiej, Niemcy przeprowadzili ewakuację obozu. 09.05.1945, gdy na teren obozu wtargnęli żołnierze rosyjskim, było w nim tylko 100 więźniów. W początkowym okresie (1939‑1940) w KL Stutthof przetrzymywano księży z obszaru Pomorza, by później wysłać ich do obozu koncentracyjnego KL Dachau. Część została zamordowana już w KL Stutthof lub okolicy (na przykład w lesie Stegna). Także w późniejszym czasie wśród więźniów pojawiali się duchowni. (więcej na: www.stutthof.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.07.06])

Chełmno‑klasztor: 07.11.1939 Niemcy — w ramach «Intelligenzaktion» — akcji eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych — internowali w klasztorze Sióstr Miłosierdzia, i.e. Szarytek FdlC, w Chełmnie kilkunastu polskich kapłanów, których następnie przetransportowali do obozu koncentracyjnego KL Stutthof. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.03.10])

Dębowa Łąka: Jedno z czasowych więzień, zorganizowanych przez Niemców w 1939, w ramach akcji «Intelligenzaktion» — eksterminacji polskiej inteligencji na Pomorzu — w pałacu należącym do Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej w Dębowej Łące, dla duchowieństwa powiatu wąbrzeskiego. W latach 1954‑1957 jeden z obozów koncentracyjnych i niewolniczej pracy zorganizowany przez komunazistowskie władze rosyjskiej republiki prl dla sióstr zakonnych w ramach Akcji X‑2. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.31])

«Intelligenzaktion»: (pl. „akcja inteligencja”) — niemiecki program eksterminacji polskiej elity, głównie inteligencji, przeprowadzony od początku okupacji w 09.1939 do 04.1940, głównie na terenach przyłączonych bezpośrednio do Niemiec, ale także na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa, gdzie nosił miano «AB‑aktion». W pierwszej fazie, tuż po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, realizowany pod nazwą niem. Unternehmen „Tannenberg” (pl. „operacja Tannenberg”) — w oparciu o opracowane przez jednostkę Zentralstelle II/P (Polen) niemieckiego Głównego Urzędu SD listy proskrypcyjne Polaków (niem. Sonderfahndungsbuch Polen), uznawanych za szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy. Znalazły się na niej nazwiska 61,000 Polaków. Razem w trakcie tego ludobójstwa planowo i metodycznie zamordowano ok. 50 tys. nauczycieli, księży, przedstawicieli ziemiaństwa, wolnych zawodów, działaczy społecznych i politycznych oraz emerytowanych wojskowych. Kolejnych 50 tys. zesłano do obozów koncentracyjnych, gdzie przeżył tylko znikomy procent. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.04])

Ribbentrop‑Mołotow: Ludobójczy rosyjsko‑niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. W sensie politycznym pakt był próbą przywrócenia status quo ante sprzed 1914, z jednym wyjątkiem, a mianowicie „handlową” wymianą tzw. „Królestwa Polskiego”, wchodzącego w 1914 w skład Imperium Rosyjskiego, na Galicję Wschodnią (dzisiejszą zachodnią Ukrainę), w 1914 należącą do Imperium Austro‑Węgierskiego. Galicję, ze Lwowem, mieli przejąć Rosjanie, „Królestwo Polskie” — pod nazwą Generalnego Gubernatorstwa — Niemcy. Wybuchła w rezultacie „wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy‑Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane «Intelligenzaktion», w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko‑niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

Filomaci Pomorscy: Tajne związki polskiej młodzieży, mające na celu samokształcenie i samowychowanie w duchu patriotycznym, działające głównie wśród szkół średnich — gimnazjów — na Pomorzu Nadwiślańskim (Pomorzu Gdańskim i ziemi chełmińskiej) w latach 1830‑1920, w zaborze pruskim (niemieckim). 08.01.1901 Niemcy przeprowadzili przesłuchania uczniów gimnazjów w Chełmnie, Brodnicy i Toruniu. 09‑12.09.1901 w Toruniu odbył się pierwszy procesów 60 polskich uczniów owych gimnazjów oraz studentów Seminarium Duchownego w Pelplinie. 1 osobę skazano na 3 miesiące więzienia, 1 na 2 miesiące, 3 na 6 tygodni, 7 na 3 tygodnie, 2 na 2 tygodnie, 19 na tydzień, 2 na 1 dzień, 10 udzielono nagany. 15 uniewinniono. Bardziej uciążliwe były kary wydalenia ze szkół z tzw. wilczym biletem, bez prawa studiowania w zakresie średnim i wyższym w zaborze pruskim (niemieckim). Wśród skazanych było kilku przyszłych kapłanów — ci mogli kontynuować edukację: ordynariusz diecezji chełmińskiej, bp Augustyn Rosentreter, odmówił bowiem wydalenia ze studiów skazanych kleryków. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.11.18])

źródła

osobowe:
www.niedziela.diecezja.torun.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23], stutthof.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.01.06], www.opatrznosc.gda.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.01.13], www.poradnia-metanoia.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.01.13], bs.sejm.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.07.06], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.10.05]
bibliograficzne:
„Słownik biograficzny kapłanów diecezji chełmińskiej wyświęconych w latach 1821‑1920”, Henryk Mross, Pelplin, 1995
pierwotnych (oryginalnych) zdjęć:
www.wicipolskie.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30], www.historiachojnic.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30], www.historiachojnic.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30], www.niedziela.diecezja.torun.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.09.23], senat.edu.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.09.23], www.scribd.comKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2020.09.26], www.mapakultury.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.31], twitter.comKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.09.23], www.senat.edu.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.31], commons.wikimedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30], gdansk.ipn.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2020.10.02]