funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymsko-katolicki)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

archidiecezja gnieźnieńska i poznańska (aeque principaliter)
więcej na: www.archpoznan.pl [dostęp: 2012.11.23]
ordynariat polowy Wojska Polskiego
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.12.20]

data i miejsce urodzenia

06.05.1886

Poznań

prezbiterat (święcenia)/
ordynacja

24.01.1911

szczegóły posługi

proboszcz parafii Święciechowa (1937‑9), b. proboszcz parafii Krotoszyn (1929‑37), Raszków (1920‑9), Skrzebowa (1920), Krerowo (1915‑20), b. wikariusz parafii Śrem (1912‑5), pw. św. Marcina w Odolanowie (1911‑2), b. kapelan wojskowy w czasie Powstania Wielkopolskiego (1918‑9) oraz I wojny światowej (1914‑5)

data i miejsce śmierci

30.01.1940

KL Posen

przyczyna śmierci

mord

szczegóły śmierci

W 1914, na początku I wojny światowej wcielony do wojska niemieckiego. Posługiwał w Poznaniu i Magdeburgu. W czasie Powstania Wielkopolskiego (1918‑9) kapelan 12. Pułku Strzelców Wielkopolskich. Po niemieckim najeździe na Rzeczpospolitą w 09.1939 i rozpoczęciu II wojny światowej aresztowany przez Niemców.w 10.1939. Przetrzymywany w więzieniu w Lesznie. Potem przewieziony do obozu koncentracyjnego KL Posen (Fort VII). Tam zamordowany: Niemcy kazali mu i kilku innym Polakom biegać po bocznym korytarzu więziennym, po czym zaczęli do nich strzelać.

alt. daty i miejsca śmierci

28.01.1940

sprawstwo

Niemcy

inni związani szczegółami śmierci

CEGIEL Tadeusz, FLACH Julian, GRAMLEWICZ Edward, HARASYMOWICZ Wincenty, JANICKI Stanisław, JANKOWSKI Alfons, KUBIK Aleksander, ŁUKOWSKI Stefan, MANITIUS Gustaw, MIROCHNA Stefan Marian (o. Julian), MZYK Ludwik, NIEDBAŁ Antoni Adam, NOWAK Franciszek, PIOTROWSKI Ignacy, POPRAWSKI Marian, SĘKIEWICZ Maurycy Wacław, STEINMETZ Paweł, SZREYBROWSKI Kazimierz, TYMA Józef, WIŚNIEWSKA Maria, WOŹNIAK Albin

miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)

KL Posen: Niemiecki obóz Posen — Fort VII — założony ok. 10.10.1939 w Poznaniu do połowy 11.1939 funkcjonował formalnie jako obóz koncentracyjny (niem. Konzentrationslager) KL Posen, i takie określenie używane jest w Białej Księdze także dla późniejszego okresu działania obozu. Był pierwszym takim obozem założonym przez Niemców na ziemiach polskich — w przypadku Wielkopolski włączonych bezpośrednio do Niemiec. Już w 10.1939 w KL Posen Niemcy po raz pierwszy użyli gazu do mordowania ludności cywilnej, w szczególności pacjentów szpitali psychiatrycznych. Od 11.1939 obóz funkcjonował jako więzienie policji politycznej Gestapo oraz obóz przejściowy (niem. Übergangslager), przed wysłaniem do obozów koncentracyjnych, takich jak KL Dachau czy KL Auschwitz. Od 28.05.1941 obóz został przemianowany na więzienie policyjne i korekcyjny obóz niewolniczej pracy (niem. Arbeitserziehungslager). W szczycie w obozie dokonywano od 7 do 9 egzekucji dziennie, masowo wieszano więźniów, część wyprowadzając także na egzekucje poza terenem obozu. Razem Niemcy zamordowali w KL Posen ok. 20 tys. mieszkańców Wielkopolski, w tym wielu przedstawicieli polskiej inteligencji, pacjentów i personel szpitali psychiatrycznych oraz kilkunastu kapłanów. Setki kapłanów katolickich przeszło przez obóz przed wysłaniem do obozów koncentracyjnych, głównie KL Dachau. Od 03.1943 rozpoczyna się okres przekształcenia obozu w zakłady przemysłowe (od 25.04.1944 — fabryka fimy Telefunken, produkująca radio dla łodzi podwodnych i samolotów). (więcej na: www.wmn.poznan.pl [dostęp: 2019.02.02], pl.wikipedia.org [dostęp: 2012.11.23])

Leszno: Areszt śledczy i więzienie, w czasie II wojny światowej zarządzane przez Niemców. Po zakończeniu działań wojennych w 1945 więzienie zarządzane przez polskie komunazistowskie władze, podległe Rosjanom. (więcej na: www.sw.gov.pl [dostęp: 2013.08.17])

Intelligenzaktion: (pl. „akcja inteligencja”) — także niem. Unternehmen „Tannenberg” (pl. „operacja Tannenberg”). Niemiecki program eksterminacji polskiej elity, głównie inteligencji, przeprowadzony od początku okupacji w 09.1939 do 04.1940, głównie na terenach przyłączonych bezpośrednio do Niemiec, ale także na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa, gdzie nosił miano AB‑aktion. W trakcie tego ludobójstwa planowo i metodycznie zamordowano ok. 50 tys. nauczycieli, księży, przedstawicieli ziemiaństwa, wolnych zawodów, działaczy społecznych i politycznych oraz emerytowanych wojskowych. Kolejnych 50 tys. zesłano do obozów koncentracyjnych, gdzie przeżył tylko znikomy procent. (więcej na: www.sw.gov.pl [dostęp: 2013.08.17], pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.10.04])

Ribbentrop-Mołotow: Ludobójczy rosyjsko–niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. „Wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy–Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane Intelligenzaktion, w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko–niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30])

Powstanie Wielkopolskie: Powstanie polskich mieszkańców Posen Provinz (pl. Prowincja Poznańska) przeciwko Rzeszy Niemieckiej na przełomie lat 1918—1919, z zamiarem przyłączenia ziem zaboru pruskiego do odrodzonej w 1918 Rzeczypospolitej. Rozpoczęte 27.12.1918 w Poznaniu i zakończone 16.02.1919 rozejmem w Trewirze i polskim zwycięstwem. Udział w Powstaniu wzięło wielu polskich kapłanów, zarówno jako kapelanów oddziałów powstańczych, jak i członków i przywódców nowych władz polskich na terenach objętych Powstaniem. W 1939, po najeździe niemieckim na Polskę i rozpoczęciu II wojny światowej ci kapłani byli szczególnie prześladowani przez Niemców i w większości zamordowani. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2016.08.14])

źródła

osobowe:
www.wtg-gniazdo.org [dostęp: 2012.11.23], www.przybylscy.pl [dostęp: 2013.08.10]