Rzymskokatolicka Parafia
pw. św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
archidiecezja warszawska
„BIAŁA KSIĘGA”
Martyrologium duchowieństwa — Polska
XX w. (lata 1914 – 1989)
dane osobowe
status
Sługa Boży
nazwisko
ROSZAK
imiona
Edmund
funkcja
ojciec zakonny
wyznanie
Kościół łaciński (rzymsko-katolicki)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]
zakon
Towarzystwo Jezusowe (jezuici - SI)
więcej na: jezuici.pl [dostęp: 2012.11.23]
diecezja / prowincja
prowincja Wielkopolsko-Mazowiecka SI
data i miejsce śmierci
15.07.1943
Świsłocz
rej. Świsłocz, obw. Grodno, Białoruś
alt. daty i miejsca śmierci
13.07.1943
szczegóły śmierci
Po niemieckim i rosyjskim najeździe na Rzeczpospolitą w 09.1939 i rozpoczęciu II wojny światowej, po rozpoczęciu okupacji rosyjskiej, po raz pierwszy aresztowany przez Rosjan 21.09.1939 w Pińsku. Po trzech dniach zwolniony. Przeniósł się do Wilna, wówczas pod litewską okupacją (rosyjska okupacja rozpoczęła się w 06.1940) i tam skierowany został do parafii Jałówka k. Świsłoczy. Po niemieckim ataku 22.06.1941 na uprzedniego sojusznika, Rosjan, i rozpoczęciu okupacji niemieckiej, ostrzeżony 13.07.1943 o mającym nastąpić aresztowaniu. Mimo to pozostał z parafianami. 14.07.1943 aresztowany przez Niemców. Zawieziony do aresztu w Świsłoczy, a stamtąd na miejsce straceń w niewielkim lasku Wiszownik, ok. 2 km od centrum Świsłoczy, gdzie został zamordowany jako „zakładnik” — w ramach eksterminacji polskiej inteligencji regionu Białystok, zwanej Czarnym Lipcem 1943 — w zbiorowej egzekucji.
przyczyna śmierci
zbiorowy mord
sprawstwo
Niemcy
data i miejsce urodzenia
05.10.1900
Poznań
pow. Poznań miasto, woj. wielkopolskie, Polska
prezbiterat (święcenia)/
ordynacja
23.06.1935 (Lublin)
szczegóły posługi
administrator parafii pw. Przemienienia Pańskiego w Jałówce dek. Brzostowica Wielka (ok. 1940‑3), b. profesor teologii dogmatycznej w Wyższym Seminarium Diecezjalnym im. św. Tomasza z Akwinu w Pińsku (1937‑9), b. profesor j. niemieckiego i francuskiego w jezuickim kolegium im. św. Stanisława Biskupa I Męczennika w Pińsku (1937‑9), b. student teologii w Lublinie (1932‑6), b. student romanistyki na Uniwersytecie im. Stefana Batorego w Wilnie (1926‑32), wstąpienie do zakonu jezuitów w klasztorze w Starej Wsi 18.04.1921
inni związani szczegółami śmierci
BESZTA-BOROWSKI Antoni, BURAK Marek, KLIMCZAK Michał Eugeniusz (o. Dionizy), KOCHANOWSKI Feliks, KOZŁOWSKI Józef, KUŹMICKI Witold, OLSZEWSKI Ludwik, OPIATOWSKI Henryk, PĘZA Aleksander, PŁOŃSKI Józef, RUTKOWSKI Bronisław, SKOKOWSKI Justyn, SZULC Józef, SZYPIŁŁO Kazimierz
miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)
las Wiszownik: W lesie Wiszownik k. Świsłoczy 15.07.1943 (wg innych danych 13.07.1943) Niemcy, w ramach akcji eksterminacyjnej nakierowanej przeciw partyzantom, rozstrzelali ok. 55 Polaków, głównie z powiatu wołkowyskiego, jako „zakładników”. Było wśród nich 4 duchownych. (więcej na: www.flickr.com [dostęp: 2013.10.05])
Czarny lipiec 1943: 20.05.1943 nowym niemieckim dowódcą SS und Polizeiführer (pl. dowódca SS i policji) Bezirk (pl. okręg) Białystok, z mianowania niemieckiego gaulaitera Prus Wschodnich, Ericha Kocha, został Otton Hellwig. Natychmiast rozpoczął zakrojoną na szeroką skalę akcję pacyfikacyjną wymierzoną w zamierzeniu w polską partyzantkę. Rzeczywistym celem było przestraszenie ludności polskiej oraz wyeliminowanie polskiej warstwy przywódczej w regionie Białegostoku. Herbert Zimmermann, komendant policji bezpieczeństwa i SD, zastępca dowódcy Einsatzgruppen SS (pl. Grupy Operacyjne) na okręg niem. Bezirk Białystok, wydał rozkaz, aby we wszystkich miastach powiatowych aresztować i rozstrzelać po 19 osób ze środowiska lekarzy, adwokatów, urzędników miejskich i nauczycieli wraz z ich rodzinami. 10.07.1943 do Białegostoku przybyło tzw. „Kommando Müller” (od nazwiska innego zbrodniczego dowódcy, prawd. Hermanna Müllera), w skład którego wchodziły białoruski batalion pomocniczy, oddziały litewskie w mundurach niemieckich, żandarmeria i policja niemiecka oraz Gestapo, i które dokonało szeregu masowych mordów w różnych miejscowościach Bezirk Bialystok (obejmującego m.in. ziemie łomżyńską i grodzieńską). W 07.1943 Niemcy zamordowali ponad 1,000 osób (prawd. ok. 2,000). Tylko 15.07.1943 we wszystkich miastach powiatowych Bezirk Bialystok rozstrzelano po 9 rodzin miejscowej inteligencji, w tym kobiety, starców i dzieci. Wśród ofiar było wielu duchownych: w mordach w lesie Pilickim, lesie Wiszownik, lesie Kosówka, Naumowiczach, Jeziorku, etc. zamordowano co najmniej 15 członków duchowieństwa. (więcej na: www.swzygmunt.knc.pl [dostęp: 2019.10.13])
Ribbentrop-Mołotow: Ludobójczy rosyjsko–niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. „Wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy–Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane Intelligenzaktion, w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko–niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30])
źródła
osobowe:
www.bialystok.opoka.org.pl [dostęp: 2013.01.06], pl.wikipedia.org [dostęp: 2012.11.23], www.hagiographycircle.com [dostęp: 2012.11.23], archive.today [dostęp: 2014.05.09]
bibliograficzne:
„Martyrologia duchowieństwa archidiecezji wileńskiej 1939‑1945”, ks. Tadeusz Krahel, Białystok, 2017
„Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy, 1564‑1995”, o. Ludwik Grzebień SJ (opracowanie), Wydawnictwo WAM, Kraków 1996
oryginalnych zdjęć:
ksiegahonoru.salon24.pl [dostęp: 2017.11.07], www.flickr.com [dostęp: 2014.09.21], www.sowiniec.com.pl [dostęp: 2016.03.14], college.holycross.edu [dostęp: 2013.05.19], www.miejscapamiecinarodowej.pl [dostęp: 2014.05.09]
Jeśli na Pana/Pani urządzeniu działa klient programu pocztowego — taki jak Mozilla Thunderbird, Windows Mail czy Microsoft Outlook, opisanych m.in. w Wikipedii — proszę spróbować wybierając link poniżej:
LIST do KUSTOSZA/ADMINISTRATORA
Jeśli natomiast Pan/Pani nie posiada takowego klienta na swoim urządzeniu lub powyższy link nie jest aktywny proszę wysłać Emajl do Kustosza/Administratora za pomocą używanego przez Pana/Panią konta — w stosowanym programie do wysyłania korespondencji — na poniższy adres:
jako temat podając:
MARTYROLOGIUM: ROSZAK Edmund
Powrót do przeglądania życiorysu: