funkcja

ojciec zakonny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymsko-katolicki)
więcej na: pl.wikipedia.org

zakon

Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych (franciszkanie konwentualni, franciszkanie czarni - OFMConv)
więcej na: pl.wikipedia.org

diecezja / prowincja

prowincja Matki Bożej Niepokalanej OFMConv
więcej na: pl.wikipedia.org

data i miejsce urodzenia

27.09.1907

Lwów

święcenia kapłańskie
(prezbiteriat)

07.02.1932 (Kraków)

szczegóły posługi

gwardian klasztoru i administrator parafii przy kościele pw. Matki Boskiej Anielskiej w Grodnie dek. Grodno, b. administrator parafii Łódź–Łagiewniki, b. zakonnik klasztorów w Łodzi–Łagiewnikach, Gnieźnie, Horyńcu, w zakonie od 1923

data i miejsce śmierci

15.07.1943

Naumowicze

alt. daty i miejsca śmierci

04.07.1943

przyczyna śmierci

zbiorowy mord

szczegóły śmierci

Po niemieckim i rosyjskim najeździe na Rzeczpospolitą w 09.1939 i rozpoczęciu II wojny światowej, po niemieckim ataku 22.06.1941 na uprzedniego sojusznika, Rosjan, w 1942 więziony w więzieniu w Grodnie. Zwolniony. Ponowie aresztowany, za pomoc Żydom, osadzony w więzieniu w Grodnie i po ok. 6 tygodniach zamordowany wraz z wychowankami — w ramach eksterminacji polskiej inteligencji regionu Białystok, zwanej Czarnym Lipcem 1943 — wśród m.in. ok. 5 innych kapłanów.

sprawstwo

Niemcy

inni związani szczegółami śmierci

BESZTA-BOROWSKI Antoni, BURAK Marek, KOCHANOWSKI Feliks, KOZŁOWSKI Józef, KUŹMICKI Witold, OLSZEWSKI Ludwik, OPIATOWSKI Henryk, PĘZA Aleksander, PŁOŃSKI Józef, ROSZAK Edmund, RUTKOWSKI Bronisław, SKOKOWSKI Justyn, SZULC Józef, SZYPIŁŁO Kazimierz

miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)

Naumowicze: 13.06.1943 w forcie VII wsi Naumowicze koło Grodna Niemcy, w ramach akcji eksterminacyjnej nakierowanej przeciw partyzantom, rozstrzelali 50 zakładników z Lipska — ostentacyjnie z zabójstwo dwóch Niemców. Wśród ofiar była bł. Marianna Biernacka. Dwa dni później, 15.06.1943, zamordowali ponad 75 osób, w tym całe rodziny. Wsród ofiar było 6 kapłanów. (więcej na: www.bialystok.opoka.org.pl)

Czarny lipiec 1943: 20.05.1943 nowym niemieckim dowódcą SS und Polizeiführer (pl. dowódca SS i policji) Bezirk (pl. okręg) Białystok, z mianowania niemieckiego gaulaitera Prus Wschodnich, Ericha Kocha, został Otton Hellwig. Natychmiast rozpoczął zakrojoną na szeroką skalę akcję pacyfikacyjną wymierzoną w zamierzeniu w polską partyzantkę. Rzeczywistym celem było przestraszenie ludności polskiej oraz wyeliminowanie polskiej warstwy przywódczej w regionie Białegostoku. 10.07.1943 do Białegostoku przybyło tzw. „Kommando Müller” (od nazwiska zbrodniczego dowódcy, prawd. Hermanna Müllera), w skład którego wchodziły białoruski batalion pomocniczy, oddziały litewskie w mundurach niemieckich, żandarmeria i policja niemiecka oraz Gestapo, i które dokonało szeregu masowych mordów w różnych miejscowościach Bezirk Bialystok (obejmującego m.in. ziemie łomżyńską i grodzieńską). W 07.1943 Niemcy zamordowali ponad 1,000 osób (prawd. ok. 2,000). Tylko 15.07.1943 we wszystkich miastach powiatowych Bezirk Bialystok rozstrzelano po 9 rodzin miejscowej inteligencji, w tym kobiety, starców i dzieci. Wśród ofiar było wielu duchownych: w mordach w lesie Pilickim, lesie Wiszownik, lesie Kosówka, Naumowiczach, Jeziorku, etc. zamordowano co najmniej 15 członków duchowieństwa. (więcej na: ..)

Grodno: Więzienie wykorzystywane zarówno przez Rosjan (lata 19120, 1939‑41 oraz od 1944), jak i Niemców (w latach 1941‑4). Miejsce kaźni tysięcy Polaków.

Pomoc Żydom: W czasie II wojny światowej Niemcy na okupowanych ziemiach polskich zabronili udzielania pomocy Żydom pod karą śmierci. Setki kapłanów i duchowieństwa mimo tego takiej pomocy Żydom udzielało. Wielu poniosło śmierć. (więcej na: www.naszdziennik.pl)

Ribbentrop-Mołotow: Ludobójczy rosyjsko–niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. Ustalenia paktu zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy–Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane Intelligenzaktion, w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko–niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.org)

źródła

osobowe:
www.bialystok.opoka.org.pl, www.bialystok.opoka.org.pl
bibliograficzne:
„Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939‑1945”, Wiktor Jacewicz, Jan Woś, tom I‑V, Akademia Teologii Katolickiej, 1977‑1981
„Martyrologia duchowieństwa archidiecezji wileńskiej 1939‑1945”, ks. Tadeusz Krahel, Białystok, 2017
zdjęć (niektórych):
www.sowiniec.com.pl, www.flickr.com