funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymsko-katolicki)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja katowicka
więcej na: www.archidiecezja.katowice.pl [dostęp: 2013.05.19]

data i miejsce śmierci

05.06.1942

na trasie Wiedeń - KL Dachau
Austria, Bawaria, Niemcy

alt. daty i miejsca śmierci

04.06.1942

szczegóły śmierci

Po niemieckim i rosyjskim najeździe na Rzeczpospolitą w 09.1939 i rozpoczęciu II wojny światowej, po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, przeniósł się do rodzinnego Ustronia, ok. 10 km od swej parafii Ogrodzona. Tam aresztowany przez Niemców 20.06.1941 (albo 23.04.1940, albo 20.04.1941). Przez pół roku przetrzymywany w więzieniu w Cieszynie. Następnie przewieziony do więzienia w Zwickau. Tam formalnie zwolniony i przewieziony z powrotem pod eskortą do Cieszyna. Po przyjeździe niemieckie Gestapo nie wypuściło go jednak ale przewiozło do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz, gdzie przetrzymywany był w oddziale karnym w podobozie „Rajsko”. W końcu 03.06.1942 wywieziony do obozu koncentracyjnego KL Dachau. Nie dotarł żywy na miejsce — zginął w czasie transportu, prawd. podczas postoju we Wiedniu.

przyczyna śmierci

eksterminacja: wycieńczenie i głód

sprawstwo

Niemcy

data i miejsce urodzenia

07.10.1906

Ustroń
pow. Cieszyn, woj. śląskie, Polska

prezbiterat (święcenia)/
ordynacja

21.06.1931

szczegóły posługi

1938–1941 — administrator {parafia: Ogrodzona, pw. św. Mateusza}
1938 — wikariusz {parafia: Strumień, pw. św. Barbary}
1932–1938 — kapelan {Strumień, ss. Szkolnych}
1931 — wikariusz {parafia: Michałowice, pw. św. Michała Archanioła}
1926–1931 — student {Kraków, Wydział Teologiczny, Uniwersytet Jagielloński UJ}
1926–1931 — student {Kraków, filozofia i teologia, Seminarium Duchowne; diec.: katowicka}

uwagi

Urna z prochami — skremowanie nastąpiło prawd. w krematorium przy niem. Ostfriedhof (pl. cmentarz wschodni) w Monachium — od 1950 przechowywana jest na cmentarzu Am Perlacher Forst, w miejscu zwanym niem. Ehrenhain I (pl. „Gaj Pamięci nr 1”), w Monachium (odznaczona nr K3856)

miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)

KL Dachau (nr więźnia: 30262): KL Dachau w niemieckiej Bawarii, założony w 1933, stał się głównym obozem koncentracyjnym dla księży katolickich w czasie II wojny światowej: Niemcy więzili w nim ok. 3,000 kapłanów, w tym ok. 1,800 polskich. Kapłanów zmuszano do niewolniczej pracy na tzw. „Plantagach”, czyli placach polowych, przy budowach, m.in. krematorium. W barakach więziennych panował głód, szczególnie w latach 1941‑2, zimą przejmujące zimno a latem nieznośny upał. Więźniowie zapadali na choroby, w szczególności gruźlicę. Na wielu przeprowadzano zbrodnicze „eksperymenty medyczne” — in 11.1942 ok. 20 kapłanów otrzymało zastrzyki z flegmony; od 07.1920 do 05.1944 ok. 120 poddanych zostało eksperymentom malarycznym. Ponad 750 polskich duchownych zostało przez Niemców zamordowanych, w tym wielu zagazowanych w ośrodku eutanacyjnym Scholoss Hartheim w Austrii. System obozów KL Dachau w szczytowym momencie miał ok. 100 podobozów niewolniczej pracy przymusowej — w południowych Niemczech i Austrii. Udokumentowanych zostało ok. 32,000 przypadków śmierci w obozie, tysiące zginęło bez śladu. W momencie oswobodzenia 29.04.1945 przez wojska USA ok. 10,000 na 30,000 więźniów było chorych… (więcej na: www.kz-gedenkstaette-dachau.de [dostęp: 2013.08.10], pl.wikipedia.org [dostęp: 2016.05.30])

KL Auschwitz (nr więźnia: 34877): Niemiecki obóz koncentracyjny (niem. Konzentrationslager) i obóz zagłady (niem. Vernichtungslager) KL Auschwitz w okolicy Oświęcimia, założony przez Niemców 27.01.1940 na ówczesnym terytorium Niemiec (najpierw w niem. Provinz Schlesien — Prowincji Śląsk; a od 1941 niem. Provinz Oberschlesien — Prowincja Górny Śląsk). KL Auschwitz był początkowo obozem głównie dla Polaków, od 1942 stał się miejscem zagłady europejskich Żydów. W skład kompleksu obozów koncentracyjnych KL Auschwitz wchodził znajdujący się zaraz obok obóz zagłady (niem. Vernichtungslager) KL Auschwitz II Birkenau, gdzie Niemcy zamordowali nawet do ponad miliona ludzi, głównie Żydów, w komorach gazowych. Przez KL Auschwitz przeszło ponad 400 kapłanów i osób zakonnych, z których ok. 40% zostało zamordowanych (większość z nich to Polacy). (więcej na: en.auschwitz.org.pl [dostęp: 2012.11.23], www.meczennicy.pelplin.pl [dostęp: 2013.07.06])

KL Zwickau / Schloß Osterstein: Ciężkie więzienie niemieckie w Zwickau w Saksonii, założone w latach 1770‑5 na zamku Schloß Osterstein. W XIX w. przetrzymywano w nim m.in. Karola Maya, Augusta Bebela, Różę Luksemburg. W czasie II wojny światowej miał prawd. status obozu koncentracyjnego KL Zwickau / Schloß Osterstein i przetrzymywano w nim więźniów politycznych w ramach pozaprawnego systemu, eufemistycznie zwanego niem. Schutzhaft (pl. przetrzymywanie ochronne). Więźniowie, stłoczeni w celach, niewolniczo pracowali w mieście — e.g. jako siła pociągowa — otrzymując głodowe racje żywnościowe. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2010.08.11])

Cieszyn: Areszt śledczy niemieckiej policji politycznej Gestapo — w południowej (dziś: czeskiej) stronie miasta — i więzienie — w północnej (polskiej) części, po drugiej stronie rzeki Olzy — zarządzane przez Niemców. W 1940 aresztowanych zwożono początkowo do więzienia w Cieszynia, a później, w związku z przepełnienie, do obozu przejściowego zorganizowanego przez Niemców w byłej fabryce mebli giętkich Josefa i Jacoba Kohna, u zbiegu ul. Frydeckiej i ul. Jabłonkowej, po południowej stronie Olzy. Zatrzymanych więźniów — przez obóz przeszło ponad 1,000 zatrzymanych Polaków — przypytywano i bito pejczami i szpicrutami. Następnie w większości wywożeni byli do niemieckich obozów koncentracyjnych. (więcej na: www.sw.gov.pl [dostęp: 2013.08.10])

Intelligenzaktion Schlesien: Przeprowadzona przez Niemców głównie w 04‑05.1940 akcja aresztowań i eksterminacji polskiej elity intelektualnej Górnego Śląska, w większości umieszczonej na liście proskrypcyjnej zwanej „Sonderfahndungsbuch Polen” — powstańców śląskich, działaczy plebiscytowych, dziennikarzy, polityków, intelektualistów, urzędników oraz duchownych — mająca na celu całkowitą germanizację regionu. Część aresztowanych zamordowano w zbiorowych egzekucjach, część zesłano do obozów koncentracyjnych (duchowni zostali zesłani najpierw do KL Dachau, a potem do KL Gusen, gdzie niewolniczo pracowali w kamieniołomach), skąd większość już nie wróciła, część wydalono do zarządzanego przez Niemców Generalnego Gubernatorstwa. Razem Niemcy zamordowali ok. 2,000 członków górnośląskiej polskiej elity inteligenckiej. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2016.05.30])

Intelligenzaktion: (pl. „akcja inteligencja”) — niemiecki program eksterminacji polskiej elity, głównie inteligencji, przeprowadzony od początku okupacji w 09.1939 do 04.1940, głównie na terenach przyłączonych bezpośrednio do Niemiec, ale także na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa, gdzie nosił miano AB‑aktion. W pierwszej fazie, tuż po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, realizowany pod nazwą niem. Unternehmen „Tannenberg” (pl. „operacja Tannenberg”) — w oparciu o opracowane przez jednostkę Zentralstelle II/P (Polen) niemieckiego Głównego Urzędu SD listy proskrypcyjne Polaków (niem. Sonderfahndungsbuch Polen), uznawanych za szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy. Znalazły się na niej nazwiska 61,000 Polaków. Razem w trakcie tego ludobójstwa planowo i metodycznie zamordowano ok. 50 tys. nauczycieli, księży, przedstawicieli ziemiaństwa, wolnych zawodów, działaczy społecznych i politycznych oraz emerytowanych wojskowych. Kolejnych 50 tys. zesłano do obozów koncentracyjnych, gdzie przeżył tylko znikomy procent. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2016.05.30], pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.10.04])

Ribbentrop-Mołotow: Ludobójczy rosyjsko–niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. „Wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy–Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane Intelligenzaktion, w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko–niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30])

źródła

osobowe:
silesia.edu.pl [dostęp: 2019.10.13], www.klemens.beskidy.pl [dostęp: 2013.05.19], www.sbc.org.pl [dostęp: 2016.04.23], 041940.pl [dostęp: 2016.04.23], newsaints.faithweb.com [dostęp: 2014.01.06]
bibliograficzne:
„Urny przechowywane na cmentarzu Am Perlacher Forst — analiza”, p. Grzegorz Wróbel, kustosz Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, korespondencja prywatna, 25.05.2020
oryginalnych zdjęć:
041940.pl [dostęp: 2016.04.23], encyklo.pl [dostęp: 2021.05.06], www.ck.debowiec.com.pl [dostęp: 2017.11.07], www.nieobecni.com.pl [dostęp: 2020.05.25], www.miejscapamiecinarodowej.pl [dostęp: 2014.01.06], www.bj.uj.edu.pl [dostęp: 2013.05.19]