funkcja

brat zakonny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

zakon

Towarzystwo Chrystusowe dla Polonii Zagranicznej SChrwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2012.11.23]
(i.e. Chrystusowcy)

data i miejsce
śmierci

07.04.1945

KL Natzweiler—Struthofobóz koncentracyjny
dziś: k. Natzwiller, dep. Dolny Ren, reg. Grand Est, Francja
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.01.09]

alt. daty i miejsca
śmierci

1945, 08.04.1945

szczegóły śmierci

przyczyna śmierci

eksterminacja

sprawstwo

Niemcy

data i miejsce
urodzenia

01.01.1911

Baryszdziś: grom. Buczacz miasto, rej. Czortków, obw. Tarnopol, Ukraina
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.11.20]

śluby zakonne

19.03.1938/19.03.1939 (czasowe)
19.03.1941 (wieczyste)

szczegóły posługi

biografia (zasoby własne)

kliknij by zaznajomić się ze szczegółami biografii w naszych zasobach

inni związani
szczegółami śmierci

DUNAKKliknij by wyświetlić biografię Bolesław, GŁOWICKIKliknij by wyświetlić biografię Leon, KRUPIŃSKIKliknij by wyświetlić biografię Alojzy, KOWALCZYKKliknij by wyświetlić biografię Władysław

miejsca zagłady
nazwy obozów
(+ nr więźnia)

KL Natzweiler: Niemiecki niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL Natzweiler‑Struthof k. miejscowości Natzweiler we francuskich Wogezach działający od 21.05.1941. Wyzwolony przez Aliantów 25.11.1944. Razem w ciągu 3 lat przetrzymywano ok. 52,000 więźniów z wielu krajów. Ok. 4,500 zginęło. W momencie wyzwolenia obóz był pusty. Więźniowie wcześniej zostali przerzuceni do obozów satelickich, po drugiej stronie Renu, w Niemczech. Zachowując nazwę obozu koncentracyjnego KL Natzweiler jego administracja przenosiła się z KL Dachau, do Guttenbach i Binau. Powstało ok. 20 nowych obozów z nazwą KL Natzweiler (takich jak Mannheim‑Sandhofen, Kochendorf), i między 09.1944 a 01.1945 zarejestrowano 19,833 nowych więźniów. Więźniowie zmuszani byli do pracy niewolniczej na rzecz niemieckich firm, takich jak Daimler, Krupp czy Mauser, niejednokrotnie w podziemnych bunkrach i grotach. W 04.1945, wobec zbliżających się armii alianckich, więźniowie byli nieustannie przenoszeni z obozu do obozu, gnani w „marszach śmierci”… (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.05.09])

AL Leopard (Plömnitz): Niemiecki obóz koncentracyjny Außenlager Leopard w Plömnitz (a także w pobliskich miejscowościach Leau, Peißen, Bernburg), podobóz obozu koncentracyjnego KL Buchenwald. Założony 22.08.1944 i już pierwszego dnia zasilony m.in. polskimi więźniami politycznymi, aresztowanymi podczas Powstania Warszawskiego. Więźniowie początkowo — późną jesienią i zimą — mieszkali w namiotach. Do wybudowanych przez siebie baraków przenieśli się w 01.1945. Niewolniczo pracowali w kopalni soli firmy Solvay, na głębokości ok. 500 m, przy budowie podziemnych hal mających służyć do produkcji części do samolotów Junkers. Śmiertelność była bardzo wysoka. W dniach 08‑12.04.1945 więźniów ewakuowano z obozu, część słabszych mordując. Obóz wyzwoliły wojska amerykańskie 14.04.1945. (więcej na: asso-buchenwald-dora.comKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.06.20])

KL Buchenwald (nr więźnia: 90574Kliknij by wyświetlić biografię): W niemieckim niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL Buchenwald, założonym w 1937 i funkcjonującym do 1945, Niemcy przetrzymywali ok. 238,380 więźniów, z których zamordowali ok. 56,000, w tym tysiące Polaków. Na więźniach prowadzono badania pseudonaukowe, na potrzeby firm Behring‑Werke z Marburga i Instytutu Roberta Kocha z Berlina. Więźniowie niewolniczo pracowali m.in. na potrzeby spółek Gustloff z Weimaru oraz Fritz‑Sauckel produkujących sprzęt zbrojeniowy. Na rzecz Erla‑Maschinenwerk GmbH w Lipsku, Junkers w Schönebeck (samoloty) i Rautal w Wernigerode Niemcy utworzyli specjalne podobozy. W 1945 było ich ponad 100. Do KL Buchenwald początkowo należał też podobóz KL Dora, a od 08.1944 również i podobozy KL Ravensbrück. 08.04.1945 polski więzień, Gwidon Damazyn, na potajemnie przez siebie zrobionym nadajniku krótkofalowym wysłał, wraz z rosyjskim więźniem, informację w świat — do nadciągających Aliantów — z prośbą o pomoc. Usłyszano go i otrzymał odpowiedź: „KL Bu. Trzymajcie się. Nadciągamy z pomocą. Żołnierze Trzeciej Armii” (amerykańskiej). Trzy dni później obóz został wyzwolony. (więcej na: www.buchenwald.deKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.10], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23])

KL Auschwitz (nr więźnia: 197260Kliknij by wyświetlić biografię): Niemiecki niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL i niem. Vernichtungslager (pl. obóz zagłady) VL Auschwitz w okolicy Oświęcimia, założony przez Niemców 27.01.1940 na ówczesnym terytorium Niemiec (najpierw w niem. Provinz Schlesien — Prowincji Śląsk; a od 1941 niem. Provinz Oberschlesien — Prowincja Górny Śląsk). KL Auschwitz był początkowo obozem głównie dla Polaków, od 1942 stał się miejscem zagłady europejskich Żydów. W skład kompleksu obozów koncentracyjnych KL Auschwitz wchodził znajdujący się zaraz obok niem. Vernichtungslager (pl. obóz zagłady) VL Auschwitz II Birkenau, gdzie Niemcy zamordowali nawet do ponad miliona ludzi, głównie Żydów, w komorach gazowych. Przez KL Auschwitz przeszło ponad 400 kapłanów i osób zakonnych, z których ok. 40% zostało zamordowanych (większość z nich to Polacy). (więcej na: en.auschwitz.org.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23], www.meczennicy.pelplin.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.07.06])

DL 121 Pruszków: niem. Durchgangslager 121 Pruszków (pl. obóz przejściowy) — niemiecki obóz przejściowy, w którym gromadzono cywilną ludność Warszawy i okolicznych miejscowości, wypędzaną z domów w trakcie oraz po zakończeniu Powstania Warszawskiego. Utworzony 06.01.1944 funkcjonował do 12.1944. Przez obóz przeszło ok. 390‑410 tys. osób. Większość zesłano do obozów koncentracyjnych i na roboty przymusowe do Niemiec. Kilkaset do kilku tysięcy zginęło w obozie. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.03.01])

Powstanie Warszawskie: Trwało od 1.08.1944 do 03.10.1944. Było próbą wyzwolenia Warszawy okupowanej przez Niemcy przez Polskie Państwo Podziemne — jedyną taką strukturę na świecie na terenach okupowanych przez Niemcy, efektywnie potajemnie rządzącą w Polsce — i walczące w jego imieniu polskie podziemne jednostki wojskowe, głównie Armii Krajowej (byłego Związku Walki Zbrojnej ZWZ) i Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ). W tym samym czasie Rosjanie zatrzymali front na całej długości, stanęli po drugiej stronie Wisły i bezczynnie przyglądali się zagładzie miasta, zabraniając nawet alianckim samolotom lecącym z pomocą z Włoch międzylądowania na zajętych przez nich terytoriach. W czasie Powstania Niemcy zamordowali ok. 200 tys. Polaków, w większości osoby cywilne. Około 200 duchownych i sióstr zakonnych zginęło w walkach albo zostało zamordowanych przez Niemców, wielu w zbiorowych egzekucjach. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.17])

Pawiak: Więzienie śledcze w Warszawie, zbudowane przez zaborcę rosyjskiego w latach 1830‑1835. W latach zaboru rosyjskie więzienie śledcze, zarówno kryminalne, jak i polityczne. W czasie II wojny światowej i okupacji niemieckiej, największe niemieckie więzienie w Generalnym Gubernatorstwie. Początkowo podlegało Wydziałowi Sprawiedliwości Urzędu Generalnego Gubernatorstwa, a od 03.1940 niem. Sicherheitspolizei und des Sicherheitsdienst (pl. Policja Bezpieczeństwa i Służba Bezpieczeństwa) Dystryktu Warszawskiego — w szczególności niemieckiej Tajnej Policji Politycznej Gestapo. Na Pawiaku przetrzymywano stale ok. 3,000 więźniów, z czego ok. 2,200 na oddziale męskim i ok. 800 na oddziale kobiecym (tzw. Serbia) — przy „pojemności” ok. 1000 więźniów. W sumie w latach 1939‑1944 przez więzienie przeszło ok. 100,000 więźniów, z czego ok. 37,000 Niemcy zamordowali w egzekucjach — od 10.1943 więźniów Pawiaka mordowano w jawnych egzekucjach na ulicach Warszawy (niekiedy kilka razy dziennie) — w czasie przesłuchań, w celach albo „szpitalu” więziennym, a ok. 60,000 wywieziono w 95 transportach do obozów koncentracyjnych (głównie KL Auischwitz), innych miejsc odosobnienia lub do pracy przymusowej. Więzienie Niemcy zburzyli w czasie Powstania Warszawskiego 08‑10.1944. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.10])

Aresztowania 07.02.1944: Niemieckie gestapo aresztowało — prawdopodobnie w odwecie za udany zamach na szefa gestapo i SS w Warszawie, gen. Kutscherę (01.02.1944) — wielu kapłanów w Warszawie, Krakowie, Lublinie i Radomiu, w tym 17 księży, 14 braci zakonnych oraz wielu wychowanków i personel pomocniczy zakładu dla sierot im. ks. Siemca prowadzonego przez ks. salezjanów w Warszawie, oraz 14 księży, 5 braci zakonnych ze zgromadzenia misjonarzy Wincentego à Paulo (lazarystów) i 3 osoby świeckie, związanych z kościołem pw. Świętego Krzyża w Warszawie. W Warszawie przewieziono ich do więzienia Pawiak, a potem część z nich zesłano do obozu koncentracyjnego Groß‑Rosen.

Generalne Gubernatorstwo: Jednostka administracyjno‑terytorialna utworzona przez Niemców w 1939 po agresji na Polskę, obejmująca część okupowanego przez Niemcy terytorium Polski, która nie została wcielona bezpośrednio do Rzeszy. Powstała w rezultacie paktu Ribbentrop‑Mołotow w sensie politycznym odtwarzać miała niemiecki pomysł z 1915 (po klęsce Rosjan w bitwie pod Gorlicami w 05.1915 w czasie I wojny światowej) utworzenia polskiej enklawy w ramach Niemiec (także wówczas zwana Generalnym Gubernatorstwem). Zarządzana przez Niemców do 1945 — do czasu ofensywy rosyjskiej — i stanowiąca część tzw. Wielkich Niemiec — Großdeutschland. Do 31.07.1940 zwana formalnie niem. Generalgouvernement für die besetzten polnischen Gebiete (pl. Generalne Gubernatorstwo dla okupowanych ziem polskich) — później już tylko niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo). Od 07.1941 w jego skład wchodził też dystrykt Galicja. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.12.04])

Lebrechtsdorf (Potulice): Jesienią 1939, po zaatakowaniu Polski, Niemcy — i.e. ekspozytura Treuhandanstalt, czyli Głównego Urzędu Powierniczego „Wschód” — przejęli dom zakonny księży Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej w Potulicach, po uprzednim wyrzuceniu zakonników. Początkowo oddano go niemieckim oddziałom SS i zorganizowano w nim szkołę podoficerską SS. W 1940 posiadłość przejęła Centrala Przesiedleńcza w Gdańsku i wykorzystywała jako obóz tymczasowy dla Polaków przed przesiedleniem do Generalnego Gubernatorstwa. W 1941 obóz stał się podobozem obozu koncentracyjnego KL Stutthof. Od 01.02.1942 obóz stał się niezależnym obozem przesiedleńczym UWZ Lager Lebrechtsdorf, w którym do 1945 zginęło ponad 1,297 Polaków, większości dzieci. Po klęsce Niemiec i zakończeniu działań zbrojnych II wojny światowej, w latach 1945‑50, władze komunazistowskie zorganizowały tam Centralny Obóz Pracy dla Niemców, w którym na ok. 34,932 niemieckich więźniów zginęło ok. 4,495, w tym wiele dzieci i starców. Od 1950 znajdowało się tam więzienie polityczne dla Polaków. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.10.04], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.10.04])

Ribbentrop‑Mołotow: Ludobójczy rosyjsko‑niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. W sensie politycznym pakt był próbą przywrócenia status quo ante sprzed 1914, z jednym wyjątkiem, a mianowicie „handlową” wymianą tzw. „Królestwa Polskiego”, wchodzącego w 1914 w skład Imperium Rosyjskiego, na Galicję Wschodnią (dzisiejszą zachodnią Ukrainę), w 1914 należącą do Imperium Austro‑Węgierskiego. Galicję, ze Lwowem, mieli przejąć Rosjanie, „Królestwo Polskie” — pod nazwą Generalnego Gubernatorstwa — Niemcy. Wybuchła w rezultacie „wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy‑Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane «Intelligenzaktion», w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko‑niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

źródła

osobowe:
www3.tchr.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.10.04]
bibliograficzne:
„Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939‑1945”, Wiktor Jacewicz, Jan Woś, tom I‑V, Akademia Teologii Katolickiej, 1977‑1981
p. Stanisława Puchała, korespondencja prywatna 01.02.2016
„Martyrologium duchowieństwa polskiego pod okupacją niemiecką w latach 1939‑1945”, o. Szołdrski Władysław CSSR, Rzym 1965