funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymsko-katolicki)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja kamieniecka
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]

data i miejsce urodzenia

1891

Balwierzyszki (rej. Preny, Litwa)

prezbiterat (święcenia)/
ordynacja

1914

szczegóły posługi

administrator parafii Małyń k. Żytomierza (ok. 1934‑6), b. administrator parafii pw. św. Antoniego i św. Jana Nepomucena w Zbrzyżu dek. Kamieniec Podolski (ok. 1917‑8 — 1931) — także duszpasterz parafii Kutkowce, Lanckrona, b. student teologii i filozofii Seminarium Duchownego w Żytomierzu (do 1914)

data i miejsce śmierci

24.09.1937

Żytomierz (Ukraina)

przyczyna śmierci

mord

szczegóły śmierci

Po raz pierwszy aresztowany przez Rosjan w 1924 w Zbrzyżu. Przetrzymywany w więzieniu w Kamieńcu Podolskim. Wkrótce zwolniony. Następnie kilkukrotnie zatrzymywany. 28.09.1927 aresztowany ponownie. Zesłany — wraz z ks. Walerianem Szymańskim — na 5 lat poza granice Ukrainy. Na początku 1930 zwolniony. Powrócił w okolice Kamieńca Podolskiego. 26.11.1931 aresztowany przez Rosjan ponownie. Uwięziony znów w więzieniu w Kamieńcu Podolskim. W 12.1931 przeniesiony do więzienia w Charkowie. Oskarżony o agitację antyrosyjską i nielegalne zwiążki z Polską. 11.11.1932 skazany przez zbrodniczy rosyjski sąd kapturowy Kolegium OGPU na 5 lat niewolniczej pracy przymusowej. Wywieziony do obozu koncentracyjnego BelBałtŁag (stacja Kuzema), gdzie niewolniczo pracował przy budowie kanału Białomorskiego. Zwolniony w 1933. Powrócił na Ukrainę. W 1935 aresztowany w Małyniu. Zwolniony po 5 miesiącach więzienia. Po zamknięciu w 1936 przez Rosjan kościoła w Małyniu przeniósł się do Żytomierza. Tam 07.09.1937 (albo 06.08.1937) aresztowany ostatni raz. Oskarżony o „kontrrewolucyjną działalność wśród polskiej społeczności i szerzenie antyrosyjskiej propagandy”. 17.09.1937 skazany na śmierć — przez rosyjski ludobójczy sąd kapturowy „Trojka NKWD”. Zamordowany w więzieniu.

alt. daty i miejsca śmierci

Kijów (Ukraina)

sprawstwo

Rosjanie

inni związani szczegółami śmierci

SZYMAŃSKI Walerian

miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)

Ludobójstwo rosyjskie 11.08.1937: 11.08.1937 rosyjski przywódca Józef Stalin nakazał, a szef NKWD Nikołaj Jeżow podpisał, rozkaz nr 00485 o przeprowadzeniu tzw. „operacji polskiej”. Na śmierć skazano 139,835 Polaków żyjących w Rosji. Zamordowano 111,091. 28,744 skazano na pobyt w obozach koncentracyjnych — łagrach Gułag. Razem jednak deportowano ponad 100 tys. Polaków, głównie do Kazachstanu, na Syberię, w rejony Charkowa i Dniepropetrowska. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2016.03.14])

Wielka Czystka 1937: Więzionych w obozach koncentracyjnych na Wyspach Sołowieckich, wyspie Anzer czy obozie koncentracyjnym BelBałtŁag polskich kapłanów Rosjanie latem 1937 przenieśli do więziennych cel (część w Sankt Petersburgu). Następnie w kilku odrębnych, kapturowych, bandyckich procesach prowadzonych przez tzw. „Trojkę NKWD” (m.in. 09.10.1937, 25.11.1937) wszystkich skazali na karę śmierci i zamordowali w zbiorowych mordach. Strzałami w tył głowy pozbawiono ich życia albo w więzieniu w Sankt Petersburgu, albo bezpośrednio na miejscach pochówku, m.in. w Sandarmoch, czy Lewaszowskim Pustkowiu k. Leningradu, gdzie ich ciała wrzucono do zbiorowych dołów. Innych kapłanów aresztowany w miejscach, gdzie posługali, a następnie mordowano w okolicznych centralach NKWD (np. w Mińsku na Białorusi), po równie ludobójczych procesach przeprowadzanych przez wspomniany sąd kapturowy „Trojka NKWD”.

Żytomierz (więzienie): Rosyjskie więzienie śledcze, znane z okrutnych metod przesłuchań stosowanych przez Rosjan. Także miejsce przeprowadzania egzekucji.

Charków (więzienie): Rosyjskie więzienie karne, gdzie w latach 1930–tych przetrzymywano wielu katolickich kapłanów, przed wysłaniem do obozów koncentracyjnych.

BelBałtŁag: Białomorsko–Bałtycki — rosyjski obóz koncentracyjny i niewolniczej pracy przymusowej (w ramach Gułagu), nad Morzem Białym, z centralą w Miedwieżjegorsku. Więżniów wykorzystywano do budowy kanału Białomorskiego. Do 25,000 z nich zginęło. (więcej na: www.gulagmuseum.org [dostęp: 2014.05.09], en.wikipedia.org [dostęp: 2014.05.09])

Gułag: Sieć rosyjskich obozów koncentracyjnych niewolniczej pracy przymusowej. Jednorazowo przetrzymywano w nich do 12 mln więźniów, z których miliony zginęły. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.05.09])

źródła

osobowe:
biographies.library.nd.edu [dostęp: 2014.12.20], christking.info [dostęp: 2018.09.02], ru.openlist.wiki [dostęp: 2019.02.02], cathol.memo.ru [dostęp: 2019.02.02]
bibliograficzne:
„Losy duchowieństwa katolickiego w ZSSR 1917‑1939. Martyrologium”, Roman Dzwonkowski, SAC, wyd. Towarzystwo Naukowe KUL, 2003, Lublin
oryginalnych zdjęć:
cathol.memo.ru [dostęp: 2019.02.02], ipn.gov.pl [dostęp: 2019.02.02]