funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

archidiecezja mohylewskawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2013.06.23]

data i miejsce
śmierci

13.09.1937

Sandarmochdziś: rej. Miedwieżjegorsk, rep. Karelii, Rosja
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2016.03.14]

alt. daty i miejsca
śmierci

1941 (ok.)

ITŁ KarŁagsieć obozów pracy niewolniczej GuŁAG
dziś: k. Karagandy, obw. karagandyjski, Kazachstan
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.01.09]

szczegóły śmierci

alt. szczegóły śmierci

przyczyna śmierci

zbiorowy mord

sprawstwo

Rosjanie

data i miejsce
urodzenia

14.08.1887

Mińskdziś: obw. miasto Mińsk, Białoruś
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

prezbiterat (święcenia)
ordynacja

1914

szczegóły posługi

inni związani
szczegółami śmierci

BARANOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Piotr, DZIEMIANKliknij by wyświetlić biografię Józef, DZIEMIESZKIEWICZKliknij by wyświetlić biografię Antoni, JARMOŁOWICZKliknij by wyświetlić biografię Antoni, JUREWICZKliknij by wyświetlić biografię Bolesław, KAPUSTOKliknij by wyświetlić biografię Piotr Bernard, KARPIŃSKIKliknij by wyświetlić biografię Józef, KOWALSKIKliknij by wyświetlić biografię Józef, ŁUKASZKliknij by wyświetlić biografię Jan, ŁUKJANINKliknij by wyświetlić biografię Józef, SPALWINI–KRECZETOWKliknij by wyświetlić biografię Walenty, SZACIŁŁOKliknij by wyświetlić biografię Albin, ŻAWRYDKliknij by wyświetlić biografię Jan

miejsca zagłady
nazwy obozów
(+ nr więźnia)

Sandarmoch: Była strzelnica rosyjskiego obozu koncentracyjnego niewolniczej pracy przymusowej BelBałtŁag — k. wsi Powieniec nad jez. Onega, ok. 19 km od Niedźwiedziej Góry (Miedwieżjegorsk), w republice Karelia, gdzie znajdowało się kierownictwo rosyjskiego obozu koncentracyjnego niewolniczej pracy przymusowej BelBałtŁag — miejsce zbiorowych egzekucji, przeprowadzonych od 11.08.1937 do 27.11.1938, ponad 9,500 osób 58 narodowości, w tym wielu Polaków, głównie więźniów ITŁ BelBałtŁag, obozu koncentracyjnego dla budowniczych kanału Białomorsko‑Bałtyckiego, oraz ok. 1,111 więźniów oddalonych o ok. 250 km obozów na Wyspach Sołowieckich na Morzu Białym. Co najmniej 32 kapłanów, w tym 12 Polaków i 11 Niemców, wśród nich jednego biskupa, w dniach 27.10‑04.11.1937 zamordowano tam strzałami w tył głowy. Ich szczątki odkryto w 1997 — na powierzchni ok. 10 hektarów znaleziono 236 jam grobowych. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2016.03.14], sand.mapofmemory.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.02.02])

Sądowy mord 09.10.1937: 09.10.1937 tzw. «Trojka NKWD» — kapturowy, ludobójczy rosyjski sąd z Sankt Petersburga — skazała na śmierć jednym wyrokiem 1,116 więźniów obozu koncentracyjnego na Wyspach Sołowieckich na śmierć. Znane są nazwiska 1,111 ofiar zamordowanych w Sandarmoch oraz trzech zbrodniczych „sędziów”. Wiadomo też, że 25.11.1937 podobny sąd kapturowy «Trojka NKWD» skazał kilkoro pozostałych na Wyspach Sołowieckich kapłanów na śmierć. Wszyscy zostali wywiezieni w 12.1937 w kierunku Sankt Petersburga i zamordowani prawd. w obozie ITŁ SwirŁag (albo w Sankt Petersburgu). (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2016.03.14])

Ludobójstwo rosyjskie 11.08.1937: 11.08.1937 rosyjski przywódca Józef Stalin nakazał, a szef NKWD Nikołaj Jeżow podpisał, rozkaz nr 00485 o przeprowadzeniu tzw. «operacji polskiej». Na śmierć skazano 139,835 Polaków żyjących w Rosji. Według danych Międzynarodowego Stowarzyszenia Historyczno‑Oświatowego, Dobroczynnego i Obrony Praw Człowieka „Memoriał” (ros. Международное историко‑просветительское, правозащитное и благотворительное общество „Мемориал”), zajmującego się badaniami historycznymi i propagowaniem wiedzy o ofiarach represji rosyjskich — zamordowano 111,091. 28,744 skazano na pobyt w obozach koncentracyjnych — łagrach Gułag. Razem jednak deportowano ponad 100 tys. Polaków, głównie do Kazachstanu, na Syberię, w rejony Charkowa i Dniepropetrowska. Według niektórych historyków liczbę ofiar należy pomnożyć przez co najmniej dwa, bowiem mordowano nie tylko wymienione z nazwiska osoby, ale całe rodziny polskie (wystarczało samo podejrzenie o narodowość polską). Gdy uwzględnić fakt, że podana liczba w zasadzie nie obejmuje ludobójstwa na wschodnich obszarach Rosji (Syberia), to liczba ofiar może wynosić nawet 500,000 Polaków. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2016.03.14])

Wielka Czystka 1937: „Wielki terror” (również «Wielka Czystka», zwana także od nazwiska ówczesnego szefa NKWD „Jeżowszczyzną”) — rosyjska państwowa akcja terroru politycznego, zaplanowana i skierowana przeciw milionom niewinnych ofiar — mniejszościom narodowym, bogatszym chłopom (kułacy), osobom uznanym za przeciwników politycznych, oficerom armii, której największe nasilenie miało miejsce od 09.1936 do 08.1938. Szczytowy punkt osiągnęła poczynając od lata 1937, gdy do Kodeksu Karnego wprowadzono art. 58‑14 o „kontrrewolucyjnym sabotażu”, co stało u podstaw „legalizacji” mordów, i 02.07.1937, gdy najwyższe władze Rosji, pod przywództwem Józefa Stalina, wydały dekret o rozpoczęciu akcji przeciw kułakom. Następnie wydano szerego rozkazów wykonawczych NKWD, w tym Nr 00439 z 25.07.1937, rozpoczynający likwidację 25,000‑42,000 Niemców żyjących Rosji (głównie tzw. Niemców nadwołżańskich); Nr 00447 z 30.07.1937 rozpoczynający likwidację „elementów antyrosyjskich”, oraz 00485[2] z 11.08.1937 nakazujący mord 139,835 osób narodowości polskiej (ta ostatnia była największą operacją tego typu — objęła 12.5% wszystkich zamordowanych podczas «Wielkiej Czystki», podczas gdy Polacy stanowili 0.4% populacji). Więzionych w obozach koncentracyjnych na Wyspach Sołowieckich, wyspie Anzer czy obozie koncentracyjnym ITŁ BelBałtŁag polskich kapłanów Rosjanie latem 1937 przenieśli do więziennych cel (część w Sankt Petersburgu). Następnie w kilku odrębnych, kapturowych, bandyckich procesach prowadzonych przez tzw. «Trojkę NKWD» (m.in. 09.10.1937, 25.11.1937) wszystkich skazali na karę śmierci i zamordowali w zbiorowych mordach. Strzałami w tył głowy pozbawiono ich życia albo w więzieniu w Sankt Petersburgu, albo bezpośrednio na miejscach pochówku, m.in. w Sandarmoch, czy Lewaszowskim Pustkowiu k. Leningradu, gdzie ich ciała wrzucono do zbiorowych dołów. Innych kapłanów aresztowany w miejscach, gdzie posługali, a następnie mordowano w okolicznych centralach NKWD (np. w Mińsku na Białorusi), po równie ludobójczych procesach przeprowadzanych przez wspomniany sąd kapturowy «Trojka NKWD».

ITŁ BelBałtŁag: Rosyjski ros. Исправи́тельно‑Трудово́й Ла́герь (pl. Poprawczy Obóz Pracy) ITŁ ros. Беломоро‑Балтийский (pl. Białomorsko‑Bałtycki) — obóz koncentracyjny i niewolniczej pracy przymusowej (w ramach kompleksu Gułag) —z siedzibą w miejscowości Miedwieżjegorsk nad jeziorem Onega, a w 1933‑1934 także w miejscowości Nadwojcy (obie wówczas w rep. karelo‑fińskiej, dziś rep. karelskiej). Założony 16.11.1931, na bazie b. obozu ITŁ SŁON (m.in. na wyspach Sołowieckich na Morzu Białym). Więźniowie niewolniczo pracowali nad budową kanału między Morzem Białym a Morzem Bałtyckim (otwarty 30.06.1933). Później, w ramach obsługi powstałego Kombinatu Biełomorsko‑Bałtyckiego, zarządzanego przez zbrodnicze GPU (potem ludobójcze NKWD) pracowali niewolniczo nad wyrębem lasów, w tartakach, przy budowie fabryk wyrobów drewnianych i produkcji papieru, konstrukcji elektrowni wodnych (Tułomskiej i Onda), fabryki niklu i gorzelni alkoholu, budowy portów, oraz układaniu linii kolejowych, etc. Jednym z kierowników obozu był Żyd, Naftali Frenkel, uznawany za pomysłodawcę systemu Gułag. W szczytowym okresie przetrzymywano w nim ok. 110,000 więźniów: e.g. 107,900 (12.1932); 70,373 (01.01.1934); 66,418 (01.01.1935); 90,290 (01.01.1936); 58,965 (01.01.1937); 79,232 (01.10.1938); 86,567 (01.01.1939); 71,269 (01.01.1941); 67,928 (15.06.1941). W 1938 wśród nich było 3,946 kobiet. Według oficjalnych danych przy samej konstrukcji kanału zginęło 12,300 — według danych nieoficjalnych od 50,000 do 300,000. Obóz funkcjonował do 18.09.1941, a całe przedsięwzięcie — pod względem ekonomicznym — okazało się porażką. (więcej na: www.gulagmuseum.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.05.09], en.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.05.09])

ITŁ KarŁag: Rosyjski ros. Исправи́тельно‑Трудово́й Ла́герь (pl. Poprawczy Obóz Pracy) ITŁ ros. Карагандинский (pl. Karagandyjskij) — obóz koncentracyjny i niewolniczej pracy przymusowej (w ramach kompleksu Gułag) — z siedzibą w mieście Karaganda, w obwodzie karagandyjskim w Kazachstanie. Założony 17.09.1931. Jeden z największych w kompleksie Gułag. Obejmował obszar 300 na 200 km, z centrum w miejscowości Dołynka, ok. 45 km od Karagandy. Jednym z zadań była uprawa żywności, w szczególności hodowla zwierząt, dla powstających centrów wydobycia węgla i przemysłu ciężkiego w Kazachstanie. Więźniowie niewolniczo pracowali w warsztatach obozowych (przy obróbce metali, drawna, krawieckich), przy produkcji materiałów budowalnych, w hucie szkła, cukrownie, suszarni warzyw, w kopalniach węgla kamiennego, wydobyciu wapienia, w rybołówstwie. W szczytowym okresie przetrzymywano w nim ok. 65,000 więźniów: e.g. 45,798 (01.01.1943); 50,080 (01.01.1944); 53,946 (01.01.1945); 60,745 (01.01.1947); 63,555 (01.01.1948); 65,673 (01.01.1949); 54,179 (01.01.1950); 45,675 (01.01.1951). Razem przez obóz przeszło ok. 1,000,000 osób, w tym wiele kobiet i dzieci. Wiele zginęło. Zakończył działalność 27.07.1959. (więcej na: ru.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.10.13])

Sankt Petersburg (Kresty): Rosyjskie więzienie w Sankt Petersburgu, gdzie więzionych było wielu polskich kapłanów. Wielu z nich zostało w tymże więzieniu zamordowanych. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.12.20])

Gułag: Akronim Gułag pochodzi od ros. Главное управление исправительно‑трудовых лагерей и колоний (pl. Główny Zarząd Poprawczych Obozów Pracy). Sieć rosyjskich obozów koncentracyjnych niewolniczej pracy przymusowej formalnie założony został decyzją najwyższych władz rosyjskich 27.06.1929. Kontrolę przejęło OGPU, poprzednik ludobójczego NKWD (od 1934) i MGB (od 1946). Poszczególne łagry (obozy) powstawały często w oddalonych, słabo zaludnionych obszarach, na których budowano ważne dla rosyjskiego państwa obiekty przemysłowe lub transportowe. Modelem stała się pierwsza „wielka budowa komunizmu”, czyli Kanał Białomorsko‑Bałtycki (1931‑1932), a za twórcę ukształtowanego tam systemu wykorzystania niewolniczej pracy przymusowej w ramach Gułagu, uznawany jest Naftali Frenkel, żydowskiego pochodzenia, który przeszedł do historii jako autor zasady „Z więźnia musimy wycisnąć wszystko w ciągu pierwszych trzech miesięcy — potem nic nam po nim”. Miał być twórcą, wg Aleksandra Sołżenicyna, tzw. „systemu kotłów”, czyli uzależnienia racji żywnościowych od wypracowania określonej liczby procent normy. W zarządzanym przez niego obozie ITŁ BelBałtŁag ukuto pojęcie ZEK — więzień — i.e. ros. заключенный‑каналоармеец (pl. kanałowy żołnierz), które przyjęło się jako określenie więźnia rosyjskich obozów niewolniczej pracy przymusowej. Jednorazowo w obozach Gułag przetrzymywano do 12 mln więźniów, czyli ok. 5% ludności Rosji. Sołżenicyn w książce „Archipelag GUŁag” szacował, że w Gułag do 1956 uśmiercono ok. 60 mln ludzi. Formalnie rozwiązany 20.01.1960. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.05.09])

źródła

osobowe:
biographies.library.nd.eduKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.11.14], catholic.ruKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2016.03.14], pkk.memo.ruKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.10.13], rosgenea.ruKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2016.03.14], www.uznal.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2016.03.14]
bibliograficzne:
„Losy duchowieństwa katolickiego w ZSSR 1917‑1939. Martyrologium”, Roman Dzwonkowski, SAC, wyd. Towarzystwo Naukowe KUL, 2003, Lublin
pierwotnych (oryginalnych) zdjęć:
ipn.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.02.02]