Rzymskokatolicka Parafia
pw. św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
archidiecezja warszawska
„BIAŁA KSIĘGA”
Martyrologium duchowieństwa — Polska
XX w. (lata 1914 – 1989)
dane osobowe
status
błogosławiony
nazwisko
ROSŁANIEC
imiona
Franciszek
funkcja
kapłan diecezjalny
wyznanie
Kościół łaciński (rzymsko-katolicki)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]
diecezja / prowincja
diecezja sandomierska
więcej na: www.sandomierz.opoka.org.pl [dostęp: 2013.05.19]
akademickie wyróżnienia
doktor habilitowany nauk biblijnych
doktor teologii
licencjat nauk biblijnych
honorowe wyróżnienia
kanonik honorowy (katedra sandomierska)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.11.14], pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.11.14]
data i miejsce śmierci
14.10.1942
TA Hartheim
Schloss Hartheim - Alkoven, pow. Eferding, Górna Austria, Austria
alt. daty i miejsca śmierci
20.11.1942 (data „świadectwa śmierci” KL Dachau)
szczegóły śmierci
W 1905 jako uczeń gimnazjum w Radomiu usunięty przez rosyjskie władze zaborcze ze szkoły za udział tzw. strajku szkolnym. Po niemieckim i rosyjskim najeździe na Rzeczpospolitą w 09.1939 i rozpoczęciu II wojny światowej, po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, po raz pierwszy aresztowany przez Niemców 04.10.1939. Przetrzymywany w więzieniu Pawiak w Warszawie. Zwolniony 17.10.1939. Ponownie aresztowany przez Niemców 12.11.1939 po znalezieniu w kościele pw. św. Zbawiciela ulotek anty–niemieckich. Przetrzymywany w więzieniu na ul. Daniłowiczowskiej i od 16.04.1940 w więzieniu Pawiak w Warszawie. Następnie 02‑04.05.1940 przewieziony do obozu koncentracyjnego KL Sachsenhausen, a stamtąd 13‑14.12.1940 do obozu koncentracyjnego KL Dachau. Wywieziony w „transporcie invalidów” do centrum eutanazyjnego TA Hartheim, gdzie został zamordowany w komorze gazowej.
przyczyna śmierci
eksterminacja: zagazowanie w komorze gazowej
sprawstwo
Niemcy
data i miejsce urodzenia
19.12.1889
Wyśmierzycze
pow. Białobrzegi, woj. mazowieckie, Polska
prezbiterat (święcenia)/
ordynacja
06.06.1914 (Rzym)
szczegóły posługi
1920–1939 — profesor {Warszawa, Wydział Teologii Katolickiej, Uniwersytet Warszawski (od 1945), Uniwersytet — w konspiracji (1939‑45), Uniwersytet Józefa Piłsudskiego (1935‑39), Uniwersytet Warszawski (1915‑35), Cesarski Uniwersytet Warszawski (1870—1915)}, wykładowca teologii bibijnej, historii egzegezy, archeologii i historii biblijnej
dziekan {Włocławek, Wydział Teologii Katolickiej, Uniwersytet Warszawski (od 1945), Uniwersytet — w konspiracji (1939‑45), Uniwersytet Józefa Piłsudskiego (1935‑39), Uniwersytet Warszawski (1915‑35), Cesarski Uniwersytet Warszawski (1870—1915)}
1934–1935 — sekretarz {Polskie Towarzystwo Teologiczne}
członkostwo {Polskie Towarzystwo Teologiczne}
kapelan {Przytulisko, Przytulisko, ul. Belwederska}
kapelan {Zgromadzenie Sióstr Westiarek Jezusa}
spowiednik {Zgromadzenie Sióstr Westiarek Jezusa}
spowiednik {Warszawa, Zakład Wychowawczy dla Sierot; przy ul. Brackiej}
1915–1918 — student {Rzym, nauki biblijne, Papieski Instytut Biblijny (łac. Pontificium Institutum Biblicum) — Biblicum (od 1919)}
1911–1915 — doktorant {Rzym, teologia, Papieski Uniwersytet Gregoriański (łac. Pontificia Universitas Gregoriana) — Gregorianum}
1905–1911 — student {Sandomierz, filozofia i teologia, Seminarium Duchowne}
inni związani szczegółami śmierci
DULNY Tadeusz, LEŚNIOWSKI Stanisław, ŁĘGOSZ Jakub, MACIEJAK Tadeusz, MAZURKIEWICZ Karol, MYSAKOWSKI Stanisław Franciszek, PANEK Józef, PROKOPOWICZ Teodor, ROSZKOWSKI Konstanty, SIUZDAK Jan, SZYMAŃSKI Feliks
miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)
TA Hartheim: W niem. Tötungsanstalt TA Hartheim (pl. centrum zabijania/eutanazyjne), na zamku Schloss Hartheim w miejscowości Alkoven w Górnej Austrii, wchodzącym w skład kompleksu obozów koncentracyjnych KL Mauthausen–Gusen, w ramach „Aktion T4”, Niemcy mordowali ofiary — osoby niedorozwinięte psychicznie — w komorach gazowych. Od 04.1941 program rozszerzono o więźniów obozów koncentracyjnych. Większość, jeśli nie wszyscy, duchowni z obozu koncentracyjnego KL Dachau byli zawożeni do Hartheim w tzw. „transportach inwalidów” (pod kryptonimem „Aktion 14 f 13”) — osób chorych i według Niemców „niezdolnych do pracy” — z obozu w KL Dachau (początkowo pod pretekstem transferu do lepszego obozu).
Uwaga: Podane w „Białej Księdze” daty śmierci zamordowanych w Schloss Hartheim są datami wywiezienia ofiar z ostatniego obozu koncentracyjnego, gdzie byli przetrzymywani. Nieznane są rzeczywiste daty śmierci — poza ok. 49 kapłanami, których nazwiska znalazły się na listach „transportów inwalidów”, ale nie dotarli do TA Hartheim. Prawd. zginęli w dniu wyjazdu z KL Dachau, po drodze, z KL Dachau do Monachium, i ich ciała zostały w Monachium wyrzucone z transportu i skremowane. Śledztwo polskiego Instytutu Pamięci Narodowej IPN wskazuje, że pozostałe ofiary były mordowane natychmiast po przywiezieniu do Schloss Hartheim, ciała palone a prochy rozrzucane po pobliskich polach bądź do Dunaju. Dla ukrycia ludobójczych mordów Niemcy fałszowali zarówno daty śmierci (na przykład te zapisane w księgach obozu KL Dachau i w „Białej Księdze” ukazane jako daty alternatywne) jak i przyczyny śmierci. (więcej na: ipn.gov.pl [dostęp: 2019.05.30], pl.wikipedia.org [dostęp: 2012.12.28])
Aktion T4: Niemiecki program eutanazyjny, systematycznego fizycznego mordu ludzi niedorozwiniętych psychicznie, przewlekle chorych psychicznie i neurologicznie — „eliminacji życia niewartego życia” (niem. „Vernichtung von lebensunwertem Leben”). W szczytowym okresie lat 1940‑1 zamordowano ok. 70,000 osób, w tym pensjonariuszy szpitali psychiatrycznych w okupowanej przez Niemców Polsce. Od 04.1941 programem objęto chorych psychicznie i „niepełnosprawnych” (co oznaczało niezdolnych do pracy) więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych — pod kryptonimem „Aktion 14 f 13”. Zamordowano wówczas ok. 20,000 więźniów, m.in. w komorach gazowych w Hartheim mordowano polskich kapłanów przetrzymywanych w obozie koncentracyjnym KL Dachau. Innym „regionalnym przedłużeniem” Aktion T4 był program „Aktion Brandt”, w trakcie którego Niemcy mordowali przewlekle chorych, by zwolnić miejsca w szpitalach dla rannych żołnierzy. Szacuje się, że w tym programie zamordowano co najmniej 30,000 osób. (więcej na: ipn.gov.pl [dostęp: 2019.05.30], pl.wikipedia.org [dostęp: 2012.12.28], pl.wikipedia.org [dostęp: 2012.12.28])
KL Dachau (nr więźnia: 22687): KL Dachau w niemieckiej Bawarii, założony w 1933, stał się głównym obozem koncentracyjnym dla księży katolickich w czasie II wojny światowej: Niemcy więzili w nim ok. 3,000 kapłanów, w tym ok. 1,800 polskich. Kapłanów zmuszano do niewolniczej pracy na tzw. „Plantagach”, czyli placach polowych, przy budowach, m.in. krematorium. W barakach więziennych panował głód, szczególnie w latach 1941‑2, zimą przejmujące zimno a latem nieznośny upał. Więźniowie zapadali na choroby, w szczególności gruźlicę. Na wielu przeprowadzano zbrodnicze „eksperymenty medyczne” — in 11.1942 ok. 20 kapłanów otrzymało zastrzyki z flegmony; od 07.1920 do 05.1944 ok. 120 poddanych zostało eksperymentom malarycznym. Ponad 750 polskich duchownych zostało przez Niemców zamordowanych, w tym wielu zagazowanych w ośrodku eutanacyjnym Scholoss Hartheim w Austrii. System obozów KL Dachau w szczytowym momencie miał ok. 100 podobozów niewolniczej pracy przymusowej — w południowych Niemczech i Austrii. Udokumentowanych zostało ok. 32,000 przypadków śmierci w obozie, tysiące zginęło bez śladu. W momencie oswobodzenia 29.04.1945 przez wojska USA ok. 10,000 na 30,000 więźniów było chorych… (więcej na: www.kz-gedenkstaette-dachau.de [dostęp: 2013.08.10], pl.wikipedia.org [dostęp: 2016.05.30])
KL Sachsenhausen (nr więźnia: 024538): Przez obóz koncentracyjny KL Sachsenhausen, założony na terenach byłej wioski olimpijskiej w 07.1936, przeszły w 1940 setki polskich kapłanów. Zanim zostali przetransportowani to obozu koncentracyjnego KL Dachau, część z nich zginęła w KL Sachsenhausen. W obozie dokonywano zbrodniczych eksperymentów medycznych na więźniach. W latach 1942‑4 ok. 140 więźniów pracowało nad fałszowaniem funtów brytyjskich, paszportów, wiz, pieczęci i innych dokumentów. Także i innych więźniów wykorzystywano do pracy niewolniczej, m.in. w zakładach lotniczych firmy Heinkel, w fabrykach firm AEG i Siemens. Przeciętnie w obozie przebywało ok. 50,000 więźniów. Razem przez KL Sachsenhausen i jego filie przeszło ponad 200,000, z których zginęły dziesiątki tysięcy. Tuż przed nadejściem Rosjan dokonano masowej ewakuacji obozu i jego filii (razem ok. 80,000 więźniów) na zachód — w tzw. „marszach śmierci” do innych obozów, m.in. do KL Mauthausen–Gusen oraz KL Bergen–Belsen. Obóz funkcjonował do 22.04.1945. Po zakończeniu działań wojennych Rosjanie zorganizowali tam tajny obóz dla jeńców niemieckich i „podejrzanych” żołnierzy rosyjskich. (więcej na: www.stiftung-bg.de [dostęp: 2013.08.10])
Warszawa (Daniłowiczowska): Warszawski centralny areszt — Centralniak — wykorzystywany przez Niemców jako więzienie sądowe, w którym przetrzymywano osoby podejrzewane o przestępstwa polityczne. Wielu wywieziono następnie na miejsca straceń (m.in. w podwarszawskich miejscowościach Magdalenka i Anin). (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2013.08.17])
Pawiak: Więzienie śledcze w Warszawie. Największe niemieckie więzienie w Generalnym Gubernatorstwie. 100 tys. więźniów w latach 1939‑44 przeszło przez Pawiak, z czego ok. 37 tys. Niemcy zamordowali w egzekucjach, w czasie przesłuchań, w celach albo „szpitalu” więziennym. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2013.08.10])
Generalne Gubernatorstwo: Jednostka administracyjno–terytorialna utworzona przez Niemców w 1939 po agresji na Polskę, obejmująca część okupowanego przez Niemcy terytorium Polski, która nie została wcielona bezpośrednio do Rzeszy. Zarządzana przez Niemców do 1945 — do czasu ofensywy rosyjskiej — i stanowiąca część tzw. Wielkich Niemiec — Großdeutschland. Do 31.07.1940 zwane formalnie niem. Generalgouvernement für die besetzten polnischen Gebiete (pl. Generalne Gubernatorstwo dla okupowanych ziem polskich) — później już tylko niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo). Od 07.1941 w jego skład wchodził też dystrykt Galicja. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2013.12.04])
Ribbentrop-Mołotow: Ludobójczy rosyjsko–niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. „Wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy–Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane Intelligenzaktion, w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko–niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30])
źródła
osobowe:
pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.12.20], www.ipgs.us [dostęp: 2012.11.23], arolsen-archives.org [dostęp: 2019.05.30]
bibliograficzne:
p. Monika Liebscher, niem. Gedenkstätte und Museum Sachsenhausen (pl. Miejsce Pamięci i Muzeum Sachsenhausen), korespondencja prywatna, 08.07.2020
oryginalnych zdjęć:
gosc.pl [dostęp: 2013.08.10], audiovis.nac.gov.pl [dostęp: 2016.04.23], fara.radom.pl [dostęp: 2017.11.07], diecezja.radom.pl [dostęp: 2019.05.30], parafiaklwow.pl [dostęp: 2019.05.30], waszkawaszka.bikestats.pl [dostęp: 2014.12.20], waszkawaszka.bikestats.pl [dostęp: 2014.12.20], www.szczecin.pl [dostęp: 2014.09.21]
Jeśli na Pana/Pani urządzeniu działa klient programu pocztowego — taki jak Mozilla Thunderbird, Windows Mail czy Microsoft Outlook, opisanych m.in. w Wikipedii — proszę spróbować wybierając link poniżej:
LIST do KUSTOSZA/ADMINISTRATORA
Jeśli natomiast Pan/Pani nie posiada takowego klienta na swoim urządzeniu lub powyższy link nie jest aktywny proszę wysłać Emajl do Kustosza/Administratora za pomocą używanego przez Pana/Panią konta — w stosowanym programie do wysyłania korespondencji — na poniższy adres:
jako temat podając:
MARTYROLOGIUM: ROSŁANIEC Franciszek
Powrót do przeglądania życiorysu: