funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymsko-katolicki)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja przemyska
więcej na: www.przemyska.pl [dostęp: 2013.02.15]
ordynariat polowy Wojska Polskiego
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.12.20]

data i miejsce śmierci

1941

Jarosław
pow. Jarosław, woj. podkarpackie, Polska

alt. daty i miejsca śmierci

1942, 07.1943

Przemyśl
pow. Przemyśl miasto, woj. podkarpackie, Polska
KL Dachau
Dachau, rej. Górna Bawaria, Bawaria, Niemcy
KL Auschwitz
Oświęcim, gm. Oświęcim, pow. Oświęcim, woj. małopolskie, Polska
Tuligłowy
gm. Rokietnica, pow. Jarosław, woj. podkarpackie, Polska

szczegóły śmierci

Po niemieckim i rosyjskim ataku na Polskę w 09.1939 i rozpoczęciu II wojny światowej, po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, aresztowany wraz ze swym bratem przez niemieckie Gestapo, z donosu krewnego (według niektórych relacji — policji ukraińskiej), za posiadanie radia i ukrywanie broni. Prawd. przewieziony do więzienia w Jarosławiu i tam zamordowany (brat miał być zesłany do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz, gdzie miał zginąć).

alt. szczegóły śmierci

Według źródeł rodzinnych po aresztowaniu w 1941 zawieziony do więzienia w Przemyślu (co oznaczałoby, że miałoby to miejsce po niemieckim ataku 22.06.1941 na uprzedniego sojusznika, Rosjan). Według innych źródeł wywieziony do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz, a nawet dalej, do obozu koncentracyjnego KL Dachau, gdzie miał zginąć. Według jeszcze innych zamordowany w Tuligłowach w zbiorowej egzekucji 6 osób podejrzanych o współpracę z polską niepodległościową partyzantką.

przyczyna śmierci

zbiorowy mord

sprawstwo

Niemcy

data i miejsce urodzenia

13.06.1891

Tuligłowy
gm. Rokietnica, pow. Jarosław, woj. podkarpackie, Polska

prezbiterat (święcenia)/
ordynacja

30.04.1916 (katedra przemyska)

szczegóły posługi

1936–1941 — emeryt {parafia: Tuligłowy, pw. św. Mikołaja Biskupa i Wyznawcy; dek.: Pruchnik}, rodzinna wieś
1935–1936 — wikariusz {parafia: Połomyja, pw. św. Mikołaja Biskupa i Wyznawcy; dek.: Strzyżów}
1935 — wikariusz {parafia: Brzostek, pw. Podwyższenia Krzyża Świętego; dek.: Brzostek}
1934–1935 — wikariusz {parafia: Wrzawy, pw. św. Wawrzyńca Męczennika; dek.: Rozwadów}
1933–1934 — wikariusz {parafia: Zręcin, pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika; dek.: Krosno}
1933 — wikariusz {parafia: Tryńcza, pw. św. Kazimierza Królewicza; dek.: Przeworsk}
1933 — administrator {parafia: Wyszatyce, pw. św. Mikołaja Biskupa i Wyznawcy; dek.: Przemyśl zamiejski}
1930–1933 — wikariusz {parafia: Mrzygłód, pw. Rozesłania Apostołów; dek.: Sanok}
1926–1930 — administrator {parafia: Gaje Wyżne, pw. Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel; dek.: Drohobycz}
1921–1926 — wikariusz {parafia: Dubiecko, pw. Apostołów św. Szymona i św. Judy Tadeusza; dek.: Dynów}
1919–1921 — wikariusz {parafia: Sietesz, pw. św. Antoniego z Padwy i św. Mikołaja Biskupa i Wyznawcy; dek.: Przeworsk}
ok. 1919 — duszpasterz {parafia: Tuligłowy, pw. św. Mikołaja Biskupa i Wyznawcy; dek.: Pruchnik}
1917–1919 — wikariusz {parafia: Pysznica, pw. Podwyższenia Krzyża Świętego; dek.: Rudnik nad Sanem}
1916–1917 — wikariusz {parafia: Radenice, pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny; dek.: Mościska}
do 1916 — student {Przemyśl, filozofia i teologia, Seminarium Duchowne}

miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)

Jarosław: W budynkach byłego opactwa benedyktyńskiego Niemcy urządzili więzienie i areszt śledczy, w którym rozstrzelano „parę tysięcy osób”. Po niemieckiej klęsce i rozpoczęciu w 1944 okupacji rosyjskiej w Jarosławiu funkcjonował obóz dla Polaków, a potem Ukraińców, zarządzany praw. najpierw przez Rosjan, a potem przez komunazistowską organizację UB — jednostkę rosyjskiego NKWD. (więcej na: www.sztetl.org.pl [dostęp: 2013.08.10])

Przemyśl: Więzienie, w którym najpierw Rosjanie, potem Niemcy, a po ich wygonieniu z powrotem kontrolowane przez Rosjan polskie służby więziły tysiące Polaków, a także Żydów (podczas okupacji niemieckiej), z których wielu zostało zamordowanych. (więcej na: www.sw.gov.pl [dostęp: 2014.03.10], www.sztetl.org.pl [dostęp: 2014.03.10])

KL Dachau: KL Dachau w niemieckiej Bawarii, założony w 1933, stał się głównym obozem koncentracyjnym dla księży katolickich w czasie II wojny światowej: Niemcy więzili w nim ok. 3,000 kapłanów, w tym ok. 1,800 polskich. Kapłanów zmuszano do niewolniczej pracy na tzw. „Plantagach”, czyli placach polowych, przy budowach, m.in. krematorium. W barakach więziennych panował głód, szczególnie w latach 1941‑2, zimą przejmujące zimno a latem nieznośny upał. Więźniowie zapadali na choroby, w szczególności gruźlicę. Na wielu przeprowadzano zbrodnicze „eksperymenty medyczne” — in 11.1942 ok. 20 kapłanów otrzymało zastrzyki z flegmony; od 07.1920 do 05.1944 ok. 120 poddanych zostało eksperymentom malarycznym. Ponad 750 polskich duchownych zostało przez Niemców zamordowanych, w tym wielu zagazowanych w ośrodku eutanacyjnym Scholoss Hartheim w Austrii. System obozów KL Dachau w szczytowym momencie miał ok. 100 podobozów niewolniczej pracy przymusowej — w południowych Niemczech i Austrii. Udokumentowanych zostało ok. 32,000 przypadków śmierci w obozie, tysiące zginęło bez śladu. W momencie oswobodzenia 29.04.1945 przez wojska USA ok. 10,000 na 30,000 więźniów było chorych… (więcej na: www.kz-gedenkstaette-dachau.de [dostęp: 2013.08.10], pl.wikipedia.org [dostęp: 2016.05.30])

KL Auschwitz: Niemiecki obóz koncentracyjny (niem. Konzentrationslager) i obóz zagłady (niem. Vernichtungslager) KL Auschwitz w okolicy Oświęcimia, założony przez Niemców 27.01.1940 na ówczesnym terytorium Niemiec (najpierw w niem. Provinz Schlesien — Prowincji Śląsk; a od 1941 niem. Provinz Oberschlesien — Prowincja Górny Śląsk). KL Auschwitz był początkowo obozem głównie dla Polaków, od 1942 stał się miejscem zagłady europejskich Żydów. W skład kompleksu obozów koncentracyjnych KL Auschwitz wchodził znajdujący się zaraz obok obóz zagłady (niem. Vernichtungslager) KL Auschwitz II Birkenau, gdzie Niemcy zamordowali nawet do ponad miliona ludzi, głównie Żydów, w komorach gazowych. Przez KL Auschwitz przeszło ponad 400 kapłanów i osób zakonnych, z których ok. 40% zostało zamordowanych (większość z nich to Polacy). (więcej na: en.auschwitz.org.pl [dostęp: 2012.11.23], www.meczennicy.pelplin.pl [dostęp: 2013.07.06])

Generalne Gubernatorstwo: Jednostka administracyjno–terytorialna utworzona przez Niemców w 1939 po agresji na Polskę, obejmująca część okupowanego przez Niemcy terytorium Polski, która nie została wcielona bezpośrednio do Rzeszy. Zarządzana przez Niemców do 1945 — do czasu ofensywy rosyjskiej — i stanowiąca część tzw. Wielkich Niemiec — Großdeutschland. Do 31.07.1940 zwane formalnie niem. Generalgouvernement für die besetzten polnischen Gebiete (pl. Generalne Gubernatorstwo dla okupowanych ziem polskich) — później już tylko niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo). Od 07.1941 w jego skład wchodził też dystrykt Galicja. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2013.12.04])

Ribbentrop-Mołotow: Ludobójczy rosyjsko–niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. „Wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy–Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane Intelligenzaktion, w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko–niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30])

źródła

osobowe:
kresykedzierzynkozle.pl [dostęp: 2021.09.20], pl.wikipedia.org [dostęp: 2013.01.13], www.tuliglowy.org.pl [dostęp: 2016.03.14], www.straty.pl [dostęp: 2016.03.14], www.parafiapysznica.pdg.pl [dostęp: 2013.01.13]
bibliograficzne:
„Lista strat wśród duchowieństwa metropolii lwowskiej obrządku łacińskiego w latach 1939‑1945”, red. Józef Krętosz, Maria Pawłowiczowa, Opole, 2005
„Słownik biograficzny duchowieństwa metropolii lwowskiej obrządku łacińskiego ofiar II wojny światowej 1939‑1945”, Maria Pawłowiczowa (red.), ks. Józef Krętosz (red.), Wydawnictwo Świętego Krzyża, Opole, 2007
p. Adam Potoczny, korespondencja prywatna, 16.02.2020
„Schematismus Venerabilis Cleri Dioecesis Premisliensis”, Kuria diecezji przemyskiej, od 1866 do 1938
oryginalnych zdjęć:
www.miejscapamiecinarodowej.pl [dostęp: 2014.08.14], www.sanktuarium.tuliglowy.pl [dostęp: 2014.01.28]