funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymsko-katolicki)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja włocławska
więcej na: www.diecezja.wloclawek.pl [dostęp: 2012.11.23]

data i miejsce śmierci

02.1940

las Komornicki
gm. Działdowo, pow. Działdowo, woj. warmińsko-mazurskie, Polska

alt. daty i miejsca śmierci

01—04.1940, 12.1939

KL Soldau
Działdowo, pow. Działdowo, woj. warmińsko-mazurskie, Polska
AbL Groß—Mischen
Miszewo-Swobodnoje, rej. gurjewski, obw. królewiecki, Rosja
AbL Rudau
Rudawa-Melnikowo, rej. gurjewski, obw. królewiecki, Rosja

szczegóły śmierci

Po niemieckim i rosyjskim najeździe na Rzeczpospolitą w 09.1939 i rozpoczęciu II wojny światowej, po rozpoczęciu niemieckiej okupacji, aresztowany 21.10.1939 na „konferencji” zorganizowanej przez Niemców, która miała dotyczyć wznowienia nauki w szkołach. Przetrzymywany w więzieniu we Włocławku. Następnie prawd. wywieziony do obozu jenieckiego Stalag 1–A Stablack. Stamtąd wywieziony, prawd. do obozów pracy niewolniczej AbL Rudau i Groß‑Mischen, gdzie zaginął. Prawd. w 01‑04.1940 przetransportowany do obozu KL Soldau (wówczas jeszcze funkcjonującego jako obóz przejściowy DL Soldau) — i tak przyjęto w Białej Księdze — i tam, w pobliskich lasach Komornickich zamordowany w zbiorowym mordzie, w ramach ludobójczej niem. „Intelligenzaktion”, eksterminacji polskich wartw przywódczych.

przyczyna śmierci

zbiorowy mord

sprawstwo

Niemcy

data i miejsce urodzenia

21.09.1907

Dębowa Góra - Sławków
pow. Będzin, woj. śląskie, Polska

prezbiterat (święcenia)/
ordynacja

19.06.1932 (katedra włocławska)

szczegóły posługi

1938–1939 — prefekt {parafia: Brześć Kujawski, pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika; dek.: Brześć Kujawski}, szkoły powszechne
1937–1938 — kuratus/rektor/ekspozyt {parafia: Brześć Kujawski, pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika; kościół: pw. św. Michała Archanioła; dek.: Brześć Kujawski}, także: prefekt szkół powszechnych
1936–1937 — prefekt {parafia: Warta, pw. św. Mikołaja Biskupa i Wyznawcy; dek.: Sieradz}, szkoły powszechne
1933–1936 — prefekt {parafia: Pyzdry, pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny; dek.: Zagórów}, szkoły powszechne
1932–1933 — wikariusz {parafia: Koło, pw. Podwyższenia Krzyża Świętego; dek.: Koło}, także: prefekt szkół powszechnych
1927–1932 — student {Włocławek, filozofia i teologia, Seminarium Duchowne}

inni związani szczegółami śmierci

BAGDZIŃSKI Mieczysław, CHWIŁOWICZ Mieczysław, GUZENDA Karol Zygmunt, JANKOWSKI Antoni, KLEPACZEWSKI Ludwik, KRYSIŃSKI Jan Julian, MIASTKOWSKI Antoni, PŁOSZAJ Stanisław, SZCZEPANOWSKI Stanisław Feliks, SZCZODROWSKI Marian, BIAŁY Władysław, CIBOROWSKI Tadeusz, KŁAPKOWSKI Władysław, KRYSIAK Andrzej, KURACH Antoni, LATARSKI Józef, ŁADA Aleksander, MORAWSKI Michał, PAWLAK Antoni, PIEŃKOWSKI Władysław, RAMOTOWSKI Władysław, ROGIŃSKI Józef Stanisław, ROSZKOWSKI Czesław, STEFAŃCZYK Faustyn, SZYMCZYK Józef, WĄDOŁOWSKI Franciszek

miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)

las Komornicki: Szereg masowych mordów dokonanych przez Niemców w lasach u stóp Góry Komornickiej, ok. 6 km od Działdowa, na Polakach, przedstawicielach polskiej niem. Führungsschicht (pl. warstwa przywódcza), nauczycieli, księży katolickich, urzędników, ziemian, działaczy politycznych i społecznych — więźniach ówczesnego DL Soldau niem. „Durchgangslager für polnische Zivilgefangene” (pl. „obóz przejściowy dla polskich jeńców cywilnych”). Pierwszego mordu dokonano prawd. w 12.1939, na 34 nauczycielach z pow. Ciechanów. Później mordowano m.in. wcześniej aresztowanych i przywiezionych z obozów w Prusach Wschodnich — KL Hohenbruch, AbL Rudau, AbL AbL Groß‑Mischen, AbL Baydritten, Stalag I B Hohenstein. Więźniów przywożono samochodami ciężarowymi. Mordowano z broni maszynowej nad grobami o wymiarach 8 m × 6 m × 2 m. Pojedyncze egzekucje na więźniach przeprowadzono także na terenie obozu w piwnicach budynku obozowego. Tam zabijano więźniów strzałem w tył głowy a zwłoki zakopywano w lesie Komornickim. Razem zamordowano ok. wówczas ok. 1,500 Polaków, w tym ok. 26 kapłanów katolickich. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2020.07.31])

KL Soldau: Obóz koncentracyjny KL Soldau (na terenie dzisiejszego Działdowa) — wobec włączenia przez Niemców polskiego powiatu działdowskiego do niem. Regierungsbezirk Allenstein (pl. rejencja olsztyńska) znajdujący się na okupowanym terenie, w którym obowiązywały prawa stosowane w całych Niemczech, a zatem na terenie Niemiec — zaczął działaność w 09.1939, gdy w byłych koszarach 32 Pułku Piechoty Wojska Polskiego Niemcy zorganizowali obój przejściowy dla jeńców wojennych kampanii wrześniowej. Na jesieni 1939 wykorzystywano go także jako areszt tymczasowy. Na przełomie 1939‑40 przekształcono go w niem. „Durchgangslager für polnische Zivilgefangene” (pl. „obóz przejściowy dla polskich jeńców cywilnych”), przed wysłaniem dalej do obozów koncentracyjnych. W rzeczywistości wykorzystywany był wówczas do eksterminacji polskiej inteligencji w ramach ludobójczego programu niem. Intelligenzaktion, a także eksterminacji osób niepełnosprawnych w ramach Aktion T4. Następnie w 05.1940 obóz przekształcono w niem. Arbeitserziehungslager (pl. Wychowawczy Obóz Pracy), a w końcu w obóz karny dla więźniów karnych i politycznych, w większości skazanych na śmierć. W latach 1939‑41 w KL Soldau Niemcy przetrzymywali, poniżając i torturując, setki polskich duchownych i zakonników. Ok. 80 księży, zakonników i zakonnic zamordowano. Mordowano ich w samym obozie, strzałem w głowę, oraz w miejscach masowych egzekucji w okolicznych lasach (las Białucki, las w Malinowie, Komorniki). Ani dat ani dokładnych miejsc mordu duchownych nie udało się ustalić. Razem w KL Soldau zamordowano ok. 15,000 ofiar, wśród nich tysiące pacjentów zakładów psychiatrycznych (w ramach Aktion T4). (więcej na: mazowsze.hist.pl [dostęp: 2013.08.17], pl.wikipedia.org [dostęp: 2012.11.23])

AbL Groß—Mischen: AbL Groß‑Mischen (Miszewo–Swobodnoje w Sambii) był w 1939 niemieckim obozem, w którym przetrzymywano m.in. ok. 200 nauczycieli szkół średnich i katolickich duchownych z Włocławka i okolic aresztowanych w ramach akcji niem. „Intelligenzaktion” — fizycznej eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych, zmuszając ich m.in. do pracy przy budowie autostrad. Prawd. traktowany był jako niem. Arbeitslager (pl. obóz pracy) — i tak przyjęto w Białej Księdze. Obóz przestał funkcjonować w 12.1939 / 01.1940 a listy wysyłane do uwięzionych wracały z adnotacją „adresat wyjechał”. Nikt z aresztowanych i przetrzymywanych w obozach AbL Rudau, AbL Groß‑Mischen i AbL Beidritten nie wrócił do domu — wszystkich Polaków na początku 1940 przetransportowano do KL Soldau (wówczas jeszcze DL Soldau) i tam, w ramach niem. „Intelligenzaktion”, zamordowano. (więcej na: pamiec.pl [dostęp: 2014.03.10])

Stalag 1-A Stablack: Stalag 1‑A — niemiecki obóz jeniecki dla podoficerów i szeregowców wojsk lądowych w okolicy dziejszych wsi Stabławek i Kamińska (pow. Bartoszyce), oraz częściowo w okolicy Dołgorukowa w dawnym powiecie Pruskiej Iławy (dziś w rosyjskim obwodzie królewieckim). Po ataku na Polskę do końca 09.1939 Niemcy przewieźli doń ponad 40,000 polskich jeńców. Podczas funkcjonowania w latach 1939‑45 przetrzymywano w nim razem ok. 255,000 jeńców wojennych z całej Europy. Kilkanaście tysięcy zmarło. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.03.10])

Włocławek: Policyjny areszt śledczy przy ul. Karnkowskiego w centrum Włocławka, zarządzany przez Niemców. W latach 1939‑40 Niemcy przetrzymywali w nim setki Polaków, w tym dziesiątki polskiego duchowieństwa, którzy następnie zostali przetransportowani do niemieckich obozów koncentracyjnych. (więcej na: www.sztetl.org.pl [dostęp: 2017.01.21])

Intelligenzaktion: (pl. „akcja inteligencja”) — niemiecki program eksterminacji polskiej elity, głównie inteligencji, przeprowadzony od początku okupacji w 09.1939 do 04.1940, głównie na terenach przyłączonych bezpośrednio do Niemiec, ale także na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa, gdzie nosił miano AB‑aktion. W pierwszej fazie, tuż po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, realizowany pod nazwą niem. Unternehmen „Tannenberg” (pl. „operacja Tannenberg”) — w oparciu o opracowane przez jednostkę Zentralstelle II/P (Polen) niemieckiego Głównego Urzędu SD listy proskrypcyjne Polaków (niem. Sonderfahndungsbuch Polen), uznawanych za szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy. Znalazły się na niej nazwiska 61,000 Polaków. Razem w trakcie tego ludobójstwa planowo i metodycznie zamordowano ok. 50 tys. nauczycieli, księży, przedstawicieli ziemiaństwa, wolnych zawodów, działaczy społecznych i politycznych oraz emerytowanych wojskowych. Kolejnych 50 tys. zesłano do obozów koncentracyjnych, gdzie przeżył tylko znikomy procent. (więcej na: www.sztetl.org.pl [dostęp: 2017.01.21], pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.10.04])

źródła

osobowe:
www.wtg-gniazdo.org [dostęp: 2013.02.15]
bibliograficzne:
„Ofiary zbrodni niemieckiej spośród duchowieństwa diec. włocławskiej”, ks. Stanisław Librowski, „Kronika Diecezji Włocławskiej”, 07‑08.1947
„Roczniki diecezji włocławskiej — 1926‑39 (także: Catalogus Ecclesiarum et Utriusque Cleri tam Saecularis quam Regularis dioecesis Wladislaviensis seu Calissiensis — do 1925)”, Kuria diecezjalna włocławska i włocławsko-kaliska