funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymsko-katolicki)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja berlińska
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2013.12.04]
archidiecezja wrocławska
więcej na: www.archidiecezja.wroc.pl [dostęp: 2013.05.19]

honorowe wyróżnienia

„Krzyż Żelazny” I klasy
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2020.04.25]
„Krzyż Żelazny” II klasy
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2020.04.25]

narodowość

niemiecka

data i miejsce śmierci

22.06.1942

KL Dachau
Dachau, rej. Górna Bawaria, Bawaria, Niemcy

szczegóły śmierci

W 12.1914, po wybuchu I wojny światowej w 06.1914, powołany, jako kleryk, do 1. Pułku Grenadierów Gwardii im. Cesarza Aleksandra Armii Niemieckiej. Od 06.1915 na froncie wschodnim. 03.07.1915 pod Zamościem ranny w bitwie z Rosjanami (w trakcie wycofywania się Rosjan w zwiążku z klęską w bitwie pod Gorlicami 02‑05.05.1915). Po rekonwalescencji wysłany na front zachodni — francuski. Wiosną 1918 odznaczony Krzyżem Żelaznym I i II Klasy i awansowany na podporucznika. Następnie podczas ataku lotniczego, prawd. angielskiego, ponownie ranny. Dostał się do niewoli angielskiej. Zwolniony w 1920, po zakończeniu I wojny światowej. W 1932 zmuszony przez lokalną organizację niemieckich narodowych socjalistów do opuszczenia parafii w Berlinie–Rudow. Od 1934 publicznie atakowany i szykanowany przez już wówczas rządzącą w Niemczech partię narodowo–socjalistyczną NSDAP. W 04.1935 po raz pierwszy przesłuchiwany przez niemieckie Gestapo w Koszalinie. Po najeździe niemieckim i rosyjskim na Polskę w 09.1939 i rozpoczęciu II wojny światowej wstawił się w 1941 za polskimi robotnikami niewolniczo pracującymi w zakładach Emila Buscha AG w Rathenow. 20.03.1941 aresztowany przez Niemców po raz pierwszy. Po 3 tygodniach zwolniony — za kaucją. Ponownie aresztowany przez Niemców 20.05.1941. Więziony w Poczdamie. Następnie 28.07.1941 przetransportowany do obozu koncentracyjnego KL Buchenwald, a w 04.1942 do obozu koncentracyjnego KL Ravensbrück. Torturowany i szykanowany. W końcu prawd. ok. 20.06.1942 przewieziony do obozu koncentracyjnego KL Dachau, gdzie totalnie wycieńczony po kilku dniach zginął.

przyczyna śmierci

eksterminacja: wycieńczenie i głód

sprawstwo

Niemcy

data i miejsce urodzenia

26.01.1891

Chorzów
b. Królewska Huta, pow. Chorzów miasto, woj. śląskie, Polska

alt. daty i miejsca urodzenia

25.01.1891

prezbiterat (święcenia)/
ordynacja

19.06.1921 (katedra wrocławska)

szczegóły posługi

1937–1941 — proboszcz {parafia: Rathenow, pw. św. Jerzego; Brandenburgia}
1932–1937 — kuratus/rektor/ekspozyt {kościół: Drawsk Pomorskie, pw. św. Pawła}
1931–1932 — rektor {kościół: Berlin – Alt–Rudow, pw. św. Józefa}
1929–1931 — wikariusz {parafia: Charlottenburg–Berlin, pw. św. Tomasza}
1928–1929 — wikariusz {parafia: Spandau–Berlin, pw. Najświętszej Maryi Panny}
1924–1928 — wikariusz {parafia: Berlin, pw. św. Bonifacego}
1921–1924 — wikariusz {parafia: Neukölln–Berlin, pw. św. Edwarda}
1920–1921 — student {Wrocław, filozofia i teologia, Wydział Teologiczny, Uniwersytet Wrocławski (od 1945), Królewski Uniwersytet — Wszechnica Wrocławska (1816‑1911), Śląski Uniwersytet Fryderyka Wilhelma (1911‑1945)}
1912–1914 — student {Wrocław, filozofia i teologia, Wydział Teologiczny, Uniwersytet Wrocławski (od 1945), Królewski Uniwersytet — Wszechnica Wrocławska (1816‑1911), Śląski Uniwersytet Fryderyka Wilhelma (1911‑1945)}

miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)

KL Dachau (nr więźnia: 50101): KL Dachau w niemieckiej Bawarii, założony w 1933, stał się głównym obozem koncentracyjnym dla księży katolickich w czasie II wojny światowej: Niemcy więzili w nim ok. 3,000 kapłanów, w tym ok. 1,800 polskich. Kapłanów zmuszano do niewolniczej pracy na tzw. „Plantagach”, czyli placach polowych, przy budowach, m.in. krematorium. W barakach więziennych panował głód, szczególnie w latach 1941‑2, zimą przejmujące zimno a latem nieznośny upał. Więźniowie zapadali na choroby, w szczególności gruźlicę. Na wielu przeprowadzano zbrodnicze „eksperymenty medyczne” — in 11.1942 ok. 20 kapłanów otrzymało zastrzyki z flegmony; od 07.1920 do 05.1944 ok. 120 poddanych zostało eksperymentom malarycznym. Ponad 750 polskich duchownych zostało przez Niemców zamordowanych, w tym wielu zagazowanych w ośrodku eutanacyjnym Scholoss Hartheim w Austrii. System obozów KL Dachau w szczytowym momencie miał ok. 100 podobozów niewolniczej pracy przymusowej — w południowych Niemczech i Austrii. Udokumentowanych zostało ok. 32,000 przypadków śmierci w obozie, tysiące zginęło bez śladu. W momencie oswobodzenia 29.04.1945 przez wojska USA ok. 10,000 na 30,000 więźniów było chorych… (więcej na: www.kz-gedenkstaette-dachau.de [dostęp: 2013.08.10], pl.wikipedia.org [dostęp: 2016.05.30])

KL Ravensbrück: Niemiecki obóz koncentracyjny funkcjonujący w latach 1939‑45 dla kobiet. Ok. 135 tys. kobiet i dzieci przeszło przez obóz, ok. 90 tys. zginęło, w tym 40 tys. Polek (część z nich poddana została zbrodniczym doświadczeniom pseudo–medycznym). W podobozach przetrzymywano ok. 20 tys. mężczyzn. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2013.06.23])

KL Buchenwald (nr więźnia: 1701): W obozie koncentracyjnym KL Buchenwald, założonym w 1937 i funkcjonującym do 1945, Niemcy przetrzymywali ok. 238,380 więźniów, z których zamordowali ok. 56 tys., w tym tysiące Polaków. Na więźniach prowadzono badania pseudonaukowe, na potrzeby firm Behring–Werke z Marburga i Instytutu Roberta Kocha z Berlina. Więźniowie niewolniczo pracowali m.in. na potrzeby spółek Gustloff z Weimaru oraz Fritz–Sauckel produkujących sprzęt zbrojeniowy. Na rzecz Erla–Maschinenwerk GmbH w Lipsku, Junkers w Schönebeck (samoloty) i Rautal w Wernigerode Niemcy utworzyli specjalne podobozy. W 1945 było ich ponad 100. Do KL Buchenwald początkowo należał też podobóz KL Dora, a od 08.1944 również i podobozy KL Ravensbrück. 08.04.1945 polski więzień, Gwidon Damazyn, na potajemnie przez siebie zrobionym nadajniku krótkofalowym wysłał, wraz z rosyjskim więźniem, informację w świat — do nadciągających Aliantów — z prośbą o pomoc. Usłyszano go i otrzymał odpowiedź: „KL Bu. Trzymajcie się. Nadciągamy z pomocą. Żołnierze Trzeciej Armii” (amerykańskiej). Trzy dni później obóz został wyzwolony. (więcej na: www.buchenwald.de [dostęp: 2013.08.10], pl.wikipedia.org [dostęp: 2012.11.23])

Ribbentrop-Mołotow: Ludobójczy rosyjsko–niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. „Wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy–Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane Intelligenzaktion, w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko–niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30])

źródła

osobowe:
pl.wikipedia.org [dostęp: 2012.11.23], www.wykop.pl [dostęp: 2013.05.19], www.ferajna.eu [dostęp: 2019.02.02]
oryginalnych zdjęć:
www.amazon.com [dostęp: 2019.02.02], commons.wikimedia.org [dostęp: 2019.02.02], www.gdw-berlin.de [dostęp: 2019.02.02], www.ferajna.eu [dostęp: 2019.02.02], pl.wikipedia.org [dostęp: 2013.12.04], www.ferajna.eu [dostęp: 2019.02.02], commons.wikimedia.org [dostęp: 2019.02.02], commons.wikimedia.org [dostęp: 2017.01.21]