Rzymskokatolicka Parafia
pw. św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
archidiecezja warszawska
pełna lista:
wyświetlKliknij by wyświetlić pełną listę
przeszukujKliknij by wyświetlić listę z selekcją kategorii
displayClick to display full list in English
searchClick to display selectable list in English
Martyrologium duchowieństwa — Polska
XX w. (lata 1914 – 1989)
dane osobowe
nazwisko
DEJA
imiona
Alojzy
funkcja
kapłan diecezjalny
wyznanie
Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]
diecezja / prowincja
diecezja chełmińskawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2012.11.23]
ordynariat polowy Wojska Polskiegowięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.12.20]
honorowe wyróżnienia
radca duchowny
Złoty „Krzyż Zasługi”więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19]
data i miejsce
śmierci
20.10.1939
Woladziś: gm. Pelplin, pow. Tczew, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19]
alt. daty i miejsca
śmierci
13.10.1939
las Szpęgawskidziś: gm. Starogard Gdański, pow. Starogard Gdański, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19]
szczegóły śmierci
W latach 1911‑1914 — w czasach zaboru pruskiego — podczas pobierania nauk w niem. Königliches Katholisches Gymnasium (pl. Królewskie Katolickie Gimnazjum) w Chełmnie, członek i bibliotekarz szkolnego koła polskiej konspiracyjnej uczniowskiej organizacji samokształceniowej Filomaci Pomorscy, i.e. Towarzystwa im. Tomasza Zana.
W 1914 powołany do Armii Cesarstwa Niemieckiego — w jej szeregach wziął udział w I wojnie światowej.
Od 01.01.1927 na statutowy okres 2 lat powołany jako kapelan rezerwy Wojska Polskiego.
Po niemieckim i rosyjskim najeździe na Rzeczpospolitą w 09.1939 i rozpoczęciu II wojny światowej, po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, aresztowany przez Niemców 20.10.1939 w Nowej Cerkwi.
Tego dnia wywieziony w kierunku Pelplina.
W pobliskiej wiosce Wola wyprowadzony w pole.
Tam u podnóża skarpy zmuszony do kopania dołu.
Zaraz potem rozstrzelany w zbiorowej egzekucji, wraz z dwoma innymi księżmi, ks. Janem Bogdańskim i ks. Teodorem Borowskim.
Dół natychmiast oprawcy zasypali ziemią.
alt. szczegóły śmierci
Według innych źródeł aresztowany już ok. 05.10.1939 — wychodząc z plebanii był przez lokalnych Niemców kopany, w wyniku czego spadł ze schodów.
Przewieziony do Gniewu, gdzie był przetrzymywany w obozie jenieckim ZL Mewe.
Stamtąd wywieziony — wraz ze swym wikariuszem, ks. Władysławem Białczykiem — na miejsce masowych mordów, w lesie k. Szpęgawska i zamordowany.
przyczyna śmierci
zbiorowy mord
sprawstwo
Niemcy
data i miejsce
urodzenia
25.10.1893
Przyrowadziś: gm. Gostycyn, pow. Tuchola, woj. kujawsko–pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.18]
prezbiterat (święcenia)
ordynacja
17.06.1923 (kaplica pw. św. Barbary Seminarium Duchownego w Pelpliniewięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19])
szczegóły posługi
1938 – 1939
proboszcz — Nowa Cerkiewdziś: gm. Morzeszczyn, pow. Tczew, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.09.02] ⋄ parafia RK pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i Apostołów św. Piotra i św. Pawła ⋄ dekanat RK Gniewdziś: gm. Gniew, pow. Tczew, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.07.29]
1935 – 1938
dziekan — dekanat RK Świeciedziś: gm. Świecie, pow. Świecie, woj. kujawsko–pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]
1932 – 1938
proboszcz — Topolnodziś: gm. Pruszcz, pow. Świecie, woj. kujawsko–pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.02.24] ⋄ parafia RK pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny ⋄ dekanat RK Świeciedziś: gm. Świecie, pow. Świecie, woj. kujawsko–pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31] — także: wizytator/inspektor nauki religii w szkołach powszechnych dekanatu (1931‑1938)
1931 – 1932
administrator — Topolnodziś: gm. Pruszcz, pow. Świecie, woj. kujawsko–pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.02.24] ⋄ parafia RK pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny ⋄ dekanat RK Świeciedziś: gm. Świecie, pow. Świecie, woj. kujawsko–pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]
1931
administrator — Osiedziś: gm. Osie, pow. Świecie, woj. kujawsko–pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.09.02] ⋄ parafia RK pw. Podwyższenia Krzyża Świętego ⋄ dekanat RK Czerskdziś: gm. Czersk, pow. Chojnice, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31] — p.o. („ad interim”)
1924 – 1931
nauczyciel — Pelplindziś: gm. Pelplin, pow. Tczew, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31] ⋄ historia i j. polski, Collegium Marianum
1927 – 1928
członkostwo — Toruńdziś: pow. Toruń miasto, woj. kujawsko–pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19] ⋄ Towarzystwo Naukowe
1923 – 1924
wikariusz — Kamień Pomorskidziś: Kamień Krajeński, gm. Kamień Krajeński, pow. Sępólno Krajeńskie, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.09.02] ⋄ parafia RK pw. Najświętszej Maryi Panny i Apostołów św. Piotra i św. Pawła ⋄ dekanat RK Kamień Pomorskidziś: Kamień Krajeński, gm. Kamień Krajeński, pow. Sępólno Krajeńskie, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.09.02]
1919 – 1923
student — Pelplindziś: gm. Pelplin, pow. Tczew, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31] ⋄ filozofia i teologia, Seminarium Duchowne
1914 – 1918
żołnierz — Armia Cesarstwa Niemieckiego
inni związani
szczegółami śmierci
BOGDAŃSKIKliknij by wyświetlić biografię Jan Tomasz, BOROWSKIKliknij by wyświetlić biografię Teodor, BIAŁCZYKKliknij by wyświetlić biografię Władysław
miejsca zagłady
nazwy obozów
(+ nr więźnia)
Wola k. Pelplina: 20.10.1939 Niemcy zamordowali w Woli k. Pelplina trzech kapłanów katolickich, aresztowanych tego samego dnia. Prawdopodobnie Niemcy nie zdążyli z podwiezieniem owych kapłanów do grupy duchownych z Pelplina, którą tego samego dnia aresztowano, przewieziono do Tczewa i tam, na terenie koszar wojskowych, zamordowano. (więcej na: informator.pelplin.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.31])
las Szpęgawski: W lesie Szpęgawskim Niemcy, w ramach «Intelligenzaktion» — eksterminacji polskiej inteligencji na terenie Pomorza — w okresie 09.1939‑01.1940 w masowych egzekucjach zamordowali 5,000‑7,000 Polaków. Wśród ofiar było ok. 49 kapłanów katolickich — wszyscy, z wyjątkiem jednego, z powiatu Starogard Gdański, 30 z chełmińskiej kurii biskupiej oraz 5 z Pelplina. Było 1,692 pacjentów szpitala psychiatrycznego w Kocborowie — zamordowanych, poczynając od 22.09.1939, w 15 zbiorowych egzekucjach — w ramach programu «Aktion T4», akcji eksterminacyjnej niem. „Vernichtung von lebensunwertem Leben” (pl. „eliminacji życia niewartego życia”). Ofiary wywożone były ciężarówkami albo autobusami z zamalowanymi na czarno szybami z aresztu w Starogardzie Gdańskim o zmierzchu albo w nocy. Transport poruszał się bocznymi drogi. Na miejscu ofiary zmuszano do klękania nad dołami śmierci, po czym mordowano strzałami w tył głowy. Rannych dobijano uderzeniami kolb karabinowych lub grzebano bez dobijania. Po zakończeniu II wojny światowej odnaleziono 39 masowych grobów. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.12.19])
ZL Mewe: Zivilgefangenenlager (pl. obóz jeniecki dla osób cywilnych) Mewe — określany też jako niem. Umsiedlungslager (pl. obóz przesiedleńczy). Funkcjonował w Gniewie od 02.11.1939 do 02.1940 — już wcześniej wszelako, i.e. w 10.1939, w więzieniu przetrzymywano m.in. aresztowany polskich katolickich księży. Mieścił się w pomieszczeniach piwnicznych i salach zniszczonego częściowo zamku gniewskiego, na dziedzińcu koszar i w więzieniu. Straż w obozie pełnili członkowie ludobójczej niemieckiej organizacji Volksdeutscher Selbstschutz (pl. Samoobrona). Przez obóz przeszło ok. 2,000 Polaków (kobiet, dzieci i mężczyzn) aresztowanych w Gniewie, Tczewie (w fabryce „Arkona”), Pelplinie i Gdańsku. Część więźniów wywieziono z obozu do Lasów Szpęgawskich i tam zamordowano, innych mordowano na terenie zamku — w ramach «Intelligenzaktion», czyli akcji eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych. (więcej na: ph.muzeum1939.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.12.09])
«Intelligenzaktion»: (pl. „akcja inteligencja”) — niemiecki program eksterminacji polskiej elity, głównie inteligencji, przeprowadzony od początku okupacji w 09.1939 do 04.1940, głównie na terenach przyłączonych bezpośrednio do Niemiec, ale także na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa, gdzie nosił miano «AB‑aktion». W pierwszej fazie, tuż po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, realizowany pod nazwą niem. Unternehmen „Tannenberg” (pl. „operacja Tannenberg”) — w oparciu o opracowane przez jednostkę Zentralstelle II/P (Polen) niemieckiego Głównego Urzędu SD listy proskrypcyjne Polaków (niem. Sonderfahndungsbuch Polen), uznawanych za szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy. Znalazły się na niej nazwiska 61,000 Polaków. Razem w trakcie tego ludobójstwa planowo i metodycznie zamordowano ok. 50 tys. nauczycieli, księży, przedstawicieli ziemiaństwa, wolnych zawodów, działaczy społecznych i politycznych oraz emerytowanych wojskowych. Kolejnych 50 tys. zesłano do obozów koncentracyjnych, gdzie przeżył tylko znikomy procent. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.04])
Ribbentrop‑Mołotow: Ludobójczy rosyjsko‑niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. W sensie politycznym pakt był próbą przywrócenia status quo ante sprzed 1914, z jednym wyjątkiem, a mianowicie „handlową” wymianą tzw. „Królestwa Polskiego”, wchodzącego w 1914 w skład Imperium Rosyjskiego, na Galicję Wschodnią (dzisiejszą zachodnią Ukrainę), w 1914 należącą do Imperium Austro‑Węgierskiego. Galicję, ze Lwowem, mieli przejąć Rosjanie, „Królestwo Polskie” — pod nazwą Generalnego Gubernatorstwa — Niemcy. Wybuchła w rezultacie „wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy‑Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane «Intelligenzaktion», w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko‑niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])
Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])
Towarzystwa Tomasza Zana: Tajne związki polskiej młodzieży, mające na celu samokształcenie i samowychowanie w duchu patriotycznym, w buncie przeciw germanizacji i cenzurze kultury polskiej, działające głównie wśród szkół średnich — gimnazjów — głównie w Wielkopolsce, a później na Śląsku. Pierwsze powstały w 1817. W 1897 odbył się zjazd w Bydgoszczy, który wypracował zasady działalności konspiracyjnej. Na innym zjeździe w Poznaniu powołano „Czerwoną Różę”, nadrzędną organizację dla wszystkich kół gimnazjalnych i koordynującą ich pracę. W 1900 „Czerwona Róża” skupiła organizacje Filomatów z Pomorza. Po procesie toruńskim w 1901 organizacji Filomatów z Pomorza w 1903 Niemcy wytoczyli proces 24 członkom Towarzystwa Filomatów i Filaretów z Gniezna. 21 z uczniów skazanych zostało na kary od nagany do 6 tygodni więzienia. Najbardziej dotkliwe były karty relegacji ze szkół z zakazem kontynuacji nauczania w szkołach średnich i wyższych Prus. Mimo represji Towarzystwo działało do 1918 i odzyskania przez Polskę niepodległości. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.12.19])
Filomaci Pomorscy: Tajne związki polskiej młodzieży, mające na celu samokształcenie i samowychowanie w duchu patriotycznym, działające głównie wśród szkół średnich — gimnazjów — na Pomorzu Nadwiślańskim (Pomorzu Gdańskim i ziemi chełmińskiej) w latach 1830‑1920, w zaborze pruskim (niemieckim). 08.01.1901 Niemcy przeprowadzili przesłuchania uczniów gimnazjów w Chełmnie, Brodnicy i Toruniu. 09‑12.09.1901 w Toruniu odbył się pierwszy procesów 60 polskich uczniów owych gimnazjów oraz studentów Seminarium Duchownego w Pelplinie. 1 osobę skazano na 3 miesiące więzienia, 1 na 2 miesiące, 3 na 6 tygodni, 7 na 3 tygodnie, 2 na 2 tygodnie, 19 na tydzień, 2 na 1 dzień, 10 udzielono nagany. 15 uniewinniono. Bardziej uciążliwe były kary wydalenia ze szkół z tzw. wilczym biletem, bez prawa studiowania w zakresie średnim i wyższym w zaborze pruskim (niemieckim). Wśród skazanych było kilku przyszłych kapłanów — ci mogli kontynuować edukację: ordynariusz diecezji chełmińskiej, bp Augustyn Rosentreter, odmówił bowiem wydalenia ze studiów skazanych kleryków. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.11.18])
źródła
osobowe:
www.lpr-pomorze.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.05.19], www.niedziela.diecezja.torun.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.05.19], straty.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.09.02], www.kpbc.ukw.edu.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.04], informator.pelplin.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.31]
bibliograficzne:
„Słownik biograficzny kapłanów wyświęconych w latach 1921‑1945 pracujących w diecezji chełmińskiej”, ks. prof. Anastazy Nadolny, wyd. Bernardinum 2021
pierwotnych (oryginalnych) zdjęć:
informator.pelplin.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.31], nowa.morzeszczyn.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.02.15]
Jeśli na Pana/Pani urządzeniu działa klient programu pocztowego — taki jak Mozilla Thunderbird, Windows Mail czy Microsoft Outlook, opisanych m.in. w WikipediiPatrz:
pl.wikipedia.org — proszę spróbować wybierając link poniżej:
LIST do KUSTOSZA/ADMINISTRATORAKliknij i spróbuj wywołać własnego klienta poczty E-majlową
Jeśli natomiast Pan/Pani nie posiada takowego klienta na swoim urządzeniu lub powyższy link nie jest aktywny proszę wysłać Emajl do Kustosza/Administratora za pomocą używanego przez Pana/Panią konta — w stosowanym programie do wysyłania korespondencji — na poniższy adres:
jako temat podając:
MARTYROLOGIUM: DEJA Alojzy
Powrót do przeglądania życiorysu:
Kliknij by powrócić do życiorysu