funkcja

pastor

wyznanie

Kościół Ewangelicko-Augsburski w Rzeczypospolitej Polskiej

diecezja / prowincja

superintendentura cieszyńska
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2016.04.23]
ordynariat polowy Wojska Polskiego
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.12.20]

data i miejsce urodzenia

08.03.1890

Mnisztwo-Cieszyn
pow. Cieszyn, woj. śląskie, Polska

alt. daty i miejsca urodzenia

Sibica - Czeski Cieszyn
pow. Karwina, kraj morawsko-śląski, Czechy

prezbiterat (święcenia)/
ordynacja

01.04.1917

szczegóły posługi

starszy kapelan Wojska Polskiego w randze majora we Lwowie (1933‑9), duszpasterz zboru i katecheta w szkołach we Lwowie (1933‑9), b. kapelan Wojska Polskiego w Krakowie (1931‑3), b. pastor w Krakowie (1930‑3), b. dyrektor gimnazjum w Mławie (1925‑30), b. dyrektor Ewangelickiego Seminarium Nauczycielskiego Ostrzeszowie (1921‑5), b. kapelan Wojska Polskiego (1919‑21), b. duszpasterz w Pawłowie, b. wikariusz w Orłowej (od 1917) — katecheta polskiego gimnazjum, b. student teologii na Wydziale Teologii Ewangelickiej we Wiedniu (1913‑7), publicista m.in. w piśmie „Głos Pracy”, „Nowiny Ewangelickie” (1921), żonaty, czworo dzieci

data i miejsce śmierci

06.1941

Lwów
obw. Lwów, Ukraina

przyczyna śmierci

zbiorowy mord

szczegóły śmierci

Uczestnik walk polsko–czeskich w 1919. Od 1919 kapelan Wojska Polskiego w randze majora. Podczas decydowania po I wojnie światowej o losie Śląska działacz w 1920‑1 Polskiego Komitetu Plebiscytowego w Kluczborku. W czasie III Powstania Śląskiego polski kapelan powstańczy przy Naczelnej Komendzie Wojsk Powstańczych. Przeniesiony do rezerwy w 1921. Od 1931 ponownie kapelan Wojska Polskiego w randze majora. Po niemieckim i rosyjskim najeździe na Rzeczpospolitą w 09.1939 i rozpoczęciu II wojny światowej, po rozpoczęciu okupacji rosyjskiej pomagał we Lwowie uciekinierom ze Śląska Cieszyńskiego. Aresztowany przez Rosjan prawd. w 1939. Ludobójczo zamordowany przez Rosjan w więzieniu, podczas panicznej ucieczki przed atakiem niemieckim 22.06.1941 na uprzedniego sojusznika, Rosjan.

alt. daty i miejsca śmierci

12.1939, 1941

Rosja

alt. szczegóły śmierci

Według innych źródeł zamordowany — rozstrzelany — przez Rosjan w czasie Bożego Narodzenia w 12.1939. Według jeszcze innych w 1939 lub w 1941 wywieziony w głąb Rosji i tam zaginął.

sprawstwo

Rosjanie

inni związani szczegółami śmierci

BAŁUT Antoni (o. Roman), BUCZYŃSKI Józef, CZEMERYŃSKI Jarosław, KAŹNICA Monika, KNYSZ Szczepan, KONOPKA Kazimierz Stanisław, KOWALIK Zenon, MARCHIEWICZ Franciszek (o. Michał), PISKOZUB Julia, BIELIŃSKI Józef, BURSCHE Edmund, BURSCHE Juliusz, FALZMANN Aleksander Karol, FREYDE Alfred, GNIDA Franciszek, GUMPERT Stefan, GUTKNECHT Brunon, GUTSCH Zygmunt, HAUSE Paweł Henryk, KAHANE Jerzy, KOŻUSZNIK Stanisław, KULISZ Karol, KUŹWA Zygmunt, LEHMANN Jerzy, MAY Leon Witold, MAMICA Józef, MANITIUS Gustaw, NIEROSTEK Józef, NITSCHMANN Adam Robert, OŻANA Gustaw, PASZKO Ryszard, PAWLAS Władysław, WAGNER Ryszard Ernest, ZMEŁTY Adolf

miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)

Masakry 06.1941 (NKWD): Po ataku niemieckim 22.06.1941 na tereny okupowane przez Rosjan i w konsekwencji na Rosję, przed paniczną ucieczką, Rosjanie wymordowali — zgodnie z ludobójczym rozkazem rosyjskiego ministra spraw wewnętrznych Wawrzyńca Berii wydanym 24.06.1941 wymordowania wszystkich więźniów (formalnie „skazanych za 'działalność kontrrewolucyjną', 'działalność antyrosyjską', sabotaż i dywersję, oraz więźniów politycznych 'w śledztwie') przetrzymywanych w więzieniach NKWD na terenach okupowanej przez Rosję przedwojennej Polski, Litwy, Łotwy i Estonii — ok. 40,000‑50,000 osób. Dodatkowo Rosjanie wymordowali tysiące osób, zatrzymanych już po niemieckim ataku, uznając ich za „wrogów ludu” — osoby te w większości nie były ujęte w rejestrach więziennych. Część zamordowana została już w więzieniach, w zbiorowych masakrach, część podczas tzw. „marszów śmierci”, gdy więźniów gnano pieszo na wschód. Po rosyjskiej ucieczce i rozpoczęciu okupacji niemieckiej nastąpiło wiele spontanicznych pogromów lokalnych Żydów, z których znacząca część kolaborowała z Rosjanami i uznana została za współodpowiedzialną za więzienne masakry. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21])

Deportacje na Syberię: W latach 1939‑41 Rosjanie deportowali z okupowanych terenów Polski — w ramach czterech wielkich wywózek: 10.02.1940, 13‑14.04.1940, 05‑07.1940, 05‑06.1941 — do 1 mln polskich obywateli na Syberię, porzucając ich w miejscu przesiedlenia bez jakiegokolwiek wsparcia. Tysiące z nich zginęło bądź zostało na wygnaniu na zawsze. Także później, po 1944, Rosjanie deportowali obywateli polskich na wschód, w głąb Rosji, na Syberię. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21])

Lwów (Brygidki): Więzienie karne. W latach 1939‑41 Rosjanie przetrzymywali tysiące więźniów, w większości Polaków. W 06.1941, wobec niemieckiej inwazji Rosjanie zamordowali kilka tysięcy więźniów. W latach 1941‑4 więzieniem zarządzali Niemcy. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2013.08.17])

Ribbentrop-Mołotow: Ludobójczy rosyjsko–niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. „Wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy–Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane Intelligenzaktion, w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko–niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30])

Powstania śląskie: Trzy zbrojne wystąpienia polskiej ludności przeciwko Niemcom w latach 1919‑21 o polską przynależność Górnego Śląska i Opolszczyzny, po odrodzeniu państwa polskiego w 1918. Wybuchły w kontekście plebiscytu zarządzonego na podstawie ustaleń międzynarodowego traktatu wersalskiego z 28.06.1919, kończącego I wojnę światową, który miał zdecydować o przynależności państwowej spornych ziem. I powstanie miało miejsce w dniach 16‑24.08.1919 i wybuchło samorzutnie w odpowiedzi na terror i represje niemieckie wobec ludności polskiej. Objęło głównie powiaty pszczyńskie i rybnicki oraz część okręgu przemysłowego. Stłumione przez Niemców. II powstanie odbyło się 19‑25.08.1920. Wybuchło po licznych aktach terroru ze strony niemieckiej. Objęło cały obszar okręgu przemysłowego oraz część powiatu rybnickiego. W rezultacie Polacy uzyskali lepsze warunki do kampanii przed plebiscytem. Plebiscyt został przeprowadzony 20.03.1921. Większość ludności — 59,6% — opowiedziała się za Niemcami, ale wielki wpływ na wyniki miało dopuszczenie do głosowania Górnoślązaków mieszkających poza granicami Śląska. W rezultacie wybuchło III powstanie, będące największym zrywem powstańczym Ślązaków w XX w. Trwało od 02.05.1921 do 05.07.1921. Objęło prawie cały obszar Górnego Śląska. Doszło do dwóch dużych bitew w rejonie Góry Świętej Anny i pod Olzą. W wyniku powstania 12.10.1921 międzynarodowa komisja plebiscytowa podjęła decyzję o korzystniejszym dla Polski podziale Górnego Śląska. Bbszar przyznany Polsce powiększony został do ok. ⅓ spornego terytorium. Polsce przypadło 50% hutnictwa i 76% kopalń węgla. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2020.05.25])

źródła

osobowe:
old.luteranie.pl [dostęp: 2012.11.23], www.ptew.org.pl [dostęp: 2017.11.07], www.parafia.cieszyn.org.pl [dostęp: 2017.11.07], www.miejscapamiecinarodowej.pl [dostęp: 2013.12.04]
oryginalnych zdjęć:
www.ptew.org.pl [dostęp: 2017.11.07], www.miejscapamiecinarodowej.pl [dostęp: 2013.12.04]