funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja chełmińskawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2012.11.23]
ordynariat polowy Wojska Polskiego RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.12.20]

honorowe wyróżnienia

szambelan papieskiwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.11.22]
(1933)
Krzyż „Polonia Restituta” — 5. klasy, Kawalerskiwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2019.04.16]
(08.11.1930)
„Krzyż Zasługi” — Złotywięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19]
(11.11.1937)

data i miejsce
śmierci

10.11.1939

Cewicedziś: gm. Cewice, pow. Lębork, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.01.28]

alt. daty i miejsca
śmierci

11.11.1939, 12.11.1939

szczegóły śmierci

przyczyna śmierci

mord

sprawstwo

Niemcy

miejsca i wydarzenia

LęborkKliknij by przejść do opisu, PiaśnicaKliknij by przejść do opisu, KL StutthofKliknij by przejść do opisu, WejherowoKliknij by przejść do opisu, «Intelligenzaktion»Kliknij by przejść do opisu, Reichsgau Danzig‐WestpreußenKliknij by przejść do opisu, Ribbentrop‐MołotowKliknij by przejść do opisu, Encykliki Piusa XIKliknij by przejść do opisu, Filomaci PomorscyKliknij by przejść do opisu

data i miejsce
urodzenia

30.10.1888

Łężycedziś: gm. Wejherowo, pow. Wejherowo, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.01.28]

rodzice

ROSZCZYNIALSKI Marian Adam Walenty
🞲 12.02.1859, Pruszcztakże: Pruszcz Pomorski
dziś: gm. Pruszcz, pow. Świecie, woj. kujawsko‐pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.18] — 🕆 04.02.1937, ?

MALOTKA Eufrozyna Paulina Joanna
🞲 30.07.1865, Łężycedziś: gm. Wejherowo, pow. Wejherowo, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.01.28] — 🕆 15.09.1928, ?

prezbiterat (święcenia)
ordynacja

09.03.1913

Pelplindziś: gm. Pelplin, pow. Tczew, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]
kaplica RK pw. św. Barbarywięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19] (w Seminarium Duchownym)

szczegóły posługi

inni związani
szczegółami śmierci

PLEWAKliknij by wyświetlić biogram Teodor

miejsca i wydarzenia
opisy

Lębork: Niemiecki areszt śledczy — zwany prawd. Gefängnis (pl. więzienie) — funkcjonujący prawd. 1939‐1945.

Piaśnica: W lasach piaśnickich, ok. 1 km od centrum wsi Wielka Piaśnica w pobliżu Wejherowa na Pomorzu, w ramach niem. «Intelligenzaktion», od 10.1939 do 04.1940 Niemcy zamordowali, w masowych egzekucjach, 12,000‐14,000 Polaków z Pomorza Gdańskiego, w większości polskiej inteligencji. Ludobójstwa dokonywały jednostki SS (m.in. z oddziału Wachsturmbann „Eimann”) z pomocą członków paramilitarnej organizacji Volksdeutscher Selbstschutz VS, zdradzieckich obywateli Polski niemieckiego pochodzenia. Mordowano aresztowane osoby, które znalazły się na na jednej z przygotowanych przed niemiecką agresją tzw. niem. Sonderfahndungsliste (pl. Specjalna lista poszukiwanych), i.e. imiennej liście proskrypcyjnej „wrogów Rzeszy”, bądź na innej liście proskrypcyjnej, sporządzonej ad hoc na podstawie donosów lokalnych niem. Volksdeutsche (pl. etniczni Niemcy), i.e. przedstawicieli mniejszości niemieckiej w Polsce. Ofiary dowożono zazwyczaj pociągami do Wejherowa, w doczepionych do zwykłego pojazdu kursowego zamkniętych wagonach. Tam wagony odczepiano i ofiary, po brutalnej selekcji z rodzielaniem rodzin i dzieci, ładowano na samochody ciężarowe i autobusy. Na miejscu czekały na nich doły, wykopywane wcześniej najpierw przez lokalnych niemieckich rolników, a później przez Polaków‐więźniów z obozu niem. Neufahrwasser w Gdańsku, zwanych niem. „Himmelfahrtskommando” (pl. „Komando Wniebowstąpienia”), których po jakimś czasie mordowano i sprowadzano nowych. Ofiary musiały się rozebrać do bielizny, a następnie w grupach po 5‐6 osób były mordowane strzałem w tył głowy, w pozycji stojącej lub klęczącej nad wykopanym dołem. Ranni byli dobijani — niektórzy ciosami kolb karabinowych. Niektóre z dzieci zamordowano rozstrzaskując ich główki o pnie drzew. Groby zakopywano, a w 1940 zasadzono na nich sadzonki drzew i krzewów. W 1944, w związku ze zbliżaniem się frontu niemiecko‐rosyjskiego i nieuchronnej klęski, w ramach niem. „Sonderaktion 1005” (pl. „Akcja Specjalna 1005”), grupy więźniów z obozu koncentracyjnego KL Stutthof, określane jako niem. „Leichenkommandos” (pl. „Trupie Jednostki”) — pod nadzorem Niemców, członków ludobójczej niem. Sicherheitsdienst des Reichsführers SS (pl. Służba Bezpieczeństwa Reichsführera SS), i.e.«SD» — wykopali zwłoki zamordowanych, po czym je spalili. Więźniów Niemcy następnie zamordowali. Piaśnica określana jest jako „pomorski Katyń” lub „Kaszubska Golgota”. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.12.19])

KL Stutthof: W niemieckim niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL Stutthof (ówcześnie na terenie Wschodnich Prus należących do Niemiec, dziś: wieś Sztutowo), którego budowę rozpoczęto 02.09.1939, w dzień po niemieckim ataku na Polskę i rozpoczęciu II wojny światowej, Niemcy przetrzymywali razem ok. 110,000‐127,000 osób pochodzących z 28 krajów, w tym 49,000 kobiet i dzieci. Zamordowali ok. 65,000 osób. W dniach 25.01‐27.04. 1945, wobec nacierającej armii rosyjskiej, Niemcy przeprowadzili ewakuację obozu. 09.05.1945, gdy na teren obozu wtargnęli żołnierze rosyjskim, było w nim tylko 100 więźniów. W początkowym okresie (1939‐1940) w KL Stutthof przetrzymywano księży z obszaru Pomorza, by później wysłać ich do obozu koncentracyjnego KL Dachau. Część została zamordowana już w KL Stutthof lub okolicy (na przykład w lesie Stegna). Także w późniejszym czasie wśród więźniów pojawiali się duchowni. (więcej na: www.stutthof.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.07.06])

Wejherowo: Areszt śledczy, zbudowany ok. 1877, po niemieckiej inwazji Polski 01.09.1939 przejęty przez Niemców. Już 10.09.1939 dokonano w nim pierwszych mordów. W przeznaczonym na ok. 300 osób areszcie Niemcy przetrzymywali do ok. 3,000 osób — przetrzymywano ich nawet w kaplicy i na korytarzach. Wśród więźniów byli polscy jeńcy wojenni. W 1939, w ramach «Intelligenzaktion» — akcji eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych — dokonywano w nim także ostatecznej selekcji przywożonych koleją Polaków, przed skierowaniem do miejsca ludobójczych mordów w Piaśnicy. Wywieziono tam także i zamordowano ok. 2,000 więźniów samego aresztu, zatrzymanych w Wejherowie i okolicznych wsiach. (więcej na: www.sw.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.17])

«Intelligenzaktion»: niem. «Intelligenzaktion» (pl. „Akcja Inteligencja”) — niemiecki program eksterminacji polskiej elity, głównie inteligencji oraz warstw przywódczych, przeprowadzony od początku okupacji w 09.1939 do 04.1940, głównie na terenach przyłączonych bezpośrednio do Niemiec, ale także na terenie tzw. niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo), gdzie nosił miano «AB‐aktion». W pierwszej fazie, tuż po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, w trakcie przeprowadzania operacji wojskowych przez niem. Wehrmacht (pl. Siły Zbrojne) i podążające za nim ludobójcze jednostki niem. Einsatzgruppen (pl. Grupy Operacyjne) niemieckiej niem. Sicherheitspolizei (pl. Policja Bezpieczeństwa), i.e. SiPo, i niem. Sicherheitsdienst des Reichsführers SS (pl. Służba Bezpieczeństwa Reichsführera SS), i.e. SD, organizowane przez niem. Reichssicherheitshauptamt (pl. Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy), i.e. RSHA, realizowany pod nazwą niem. Unternehmen „Tannenberg” (pl. „Operacja Tannenberg”) — w oparciu o opracowane przez jednostkę Zentralstelle II/P (Polen) niemieckiego RSHA tzw. niem. Sonderfahndungsliste (pl. Specjalne listy poszukiwanych), i.e. listy proskrypcyjne Polaków, uznawanych za szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy. Później realizowany przez cywilne niemieckie władze okupacyjne oraz jednostki ludobójczej niem. Volksdeutscher Selbstschutz (pl. Samoobrona etnicznych Niemców), którego członkami byli niem. Volksdeutsche (pl. etniczni Niemcy), i.e. przedstawiciele mniejszości niemieckiej w Polsce. Wedle rozmaitych źródeł owe listy na początku 09.1939 mogły zawierać dane 61,000‐88,000 „niebezpiecznych” Polaków — acz danych tych nie daje się potwierdzić. Razem w trakcie tego ludobójstwa planowo i metodycznie zamordowano ok. 50,000 nauczycieli, katolickich kapłanów, przedstawicieli ziemiaństwa, wolnych zawodów, działaczy społecznych i politycznych oraz emerytowanych wojskowych. Kolejnych 50,000 zesłano do obozów koncentracyjnych, gdzie przeżył tylko znikomy procent. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.04])

Reichsgau Danzig‐Westpreußen: Po polskiej klęsce w kampanii 09.1939, będącej rezultatem paktu Ribbentrop‐Mołotow i stanowiącej pierwszy etap II wojny światowej, i rozpoczęciu w części Polski okupacji niemieckiej (w drugiej, wschodniej części Polski rozpoczęła się okupacja rosyjska), Niemcy podzielili okupowane polskie terytorium na pięć głównych obszarów (i kilka mniejszych). Największy przekształcili w niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo), przeznaczone wyłącznie dla Polaków i Żydów i stanowiące część tzw. niem. Großdeutschland (pl. Wielkie Niemcy). Dwa przyłączyli do już istniejących niemieckich prowincji. Z dwóch utworzyli odrębne nowe prowincje. Jednym z nich było Pomorze Nadwiślańskie, już 08.10.1939, dekretem przywódcy niemieckiego Adolfa Hitlera wcielone do Niemiec (formalnie zaczął obowiązywać 26.10.1939), a 02.11.1939 przekształcone w prowincję niem. Reichsgau Danzig‐Westpreußen (pl. Okręg Rzeszy Gdańsk‐Prusy Zachodnie), w której obowiązywać miało prawo państwa niemieckiego. Główną osią polityki nowej prowincji, której obszar Niemcy uznali za niem. „Ursprünglich Deutsche” (pl. „rdzennie niemieckie”), mimo iż ok. 85% jej mieszkańców stanowili Polacy, było niem. „Entpolonisierung” (pl. „odpolszczenie”), czyli przymusowa germanizacja. Ok. 60,000 Polaków zamordowano w 1939‐1940, w ramach niem. „Intelligenzaktion”, i.e. eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych, w ok. 432 miejscach skrytobójczych mordów — w tym ok. 220 polskich kapłanów katolickich. Drugie tyle zesłano do niemieckich obozów koncentracyjnych, skąd wróciło niewielu (aresztowano ponad 300 kapłanów, z których w obozach koncentracyjnych zginęło ok. 130). Wysiedlono ok. 124,000‐170,000, przy czym ok. 90,000 do niem. Generalgouvernement. Masowo zmuszano Polaków do podpisywania niemieckiej listy narodowościowej niem. Deutsche Volksliste (pl. folkslista) DVL. Dzieci polskie mogły się uczyć tylko po niemiecku. Zakazano używania języka polskiego podczas katolickich Mszy św., a także podczas spowiedzi. Konfiskowane polskie majątki ziemskie. By jeszcze bardziej ograniczyć liczbę ludności polskiej wysyłano Polaków na roboty przymusowe w głąb Niemiec. Pozostałych Polaków traktowano jako nisko wykwalifikowaną siłę roboczą, izolowano od Niemców i ściśle kontrolowano — legalnie spotykać mogli się najwyżej we trzech lub we troje, nawet we własnych mieszkaniach. Wielu wcielono do niemieckiej armii Wehrmacht. Po zakończeniu działań zbrojnych II wojny światowej nadzorca tej prowincji, niem. Reichsstatthalter (pl. Namiestnik Rzeszy) i niem. Gauleiter (pl. naczelnik okręgu) niemieckiej partii narodowo–socjalistycznej, Albert Maria Forster, został stracony. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2024.06.24])

Ribbentrop‐Mołotow: Ludobójczy rosyjsko‐niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. W sensie politycznym pakt był próbą przywrócenia status quo ante sprzed 1914, z jednym wyjątkiem, a mianowicie „handlową” wymianą tzw. „Królestwa Polskiego”, wchodzącego w 1914 w skład Imperium Rosyjskiego, na Galicję Wschodnią (dzisiejszą zachodnią Ukrainę), w 1914 należącą do Imperium Austro‐Węgierskiego. Galicję, ze Lwowem, mieli przejąć Rosjanie, „Królestwo Polskie” — pod nazwą Generalnego Gubernatorstwa — Niemcy. Wybuchła w rezultacie „wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy‐Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane «Intelligenzaktion», w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko‐niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

Filomaci Pomorscy: Tajne związki polskiej młodzieży, mające na celu samokształcenie i samowychowanie w duchu patriotycznym, działające głównie wśród szkół średnich — gimnazjów — na Pomorzu Nadwiślańskim (Pomorzu Gdańskim i ziemi chełmińskiej) w latach 1830‐1920, w zaborze pruskim (niemieckim). 08.01.1901 Niemcy przeprowadzili przesłuchania uczniów gimnazjów w Chełmnie, Brodnicy i Toruniu. 09‐12.09.1901 w Toruniu odbył się pierwszy procesów 60 polskich uczniów owych gimnazjów oraz studentów Seminarium Duchownego w Pelplinie. 1 osobę skazano na 3 miesiące więzienia, 1 na 2 miesiące, 3 na 6 tygodni, 7 na 3 tygodnie, 2 na 2 tygodnie, 19 na tydzień, 2 na 1 dzień, 10 udzielono nagany. 15 uniewinniono. Bardziej uciążliwe były kary wydalenia ze szkół z tzw. wilczym biletem, bez prawa studiowania w zakresie średnim i wyższym w zaborze pruskim (niemieckim). Wśród skazanych było kilku przyszłych kapłanów — ci mogli kontynuować edukację: ordynariusz diecezji chełmińskiej, bp Augustyn Rosentreter, odmówił bowiem wydalenia ze studiów skazanych kleryków. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.11.18])

źródła

osobowe:
pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23], www.kaszubi.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.12.28], www.geni.comKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2025.11.10], www.hagiographycircle.comKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23], biblioteka.wejherowo.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.05.19]
bibliograficzne:
„Słownik biograficzny kapłanów diecezji chełmińskiej wyświęconych w latach 1821‐1920”, Henryk Mross, Pelplin, 1995
pierwotnych (oryginalnych) zdjęć:
pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23], www.zscewice.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.12.20], swtrojcawejherowo.comKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30], swtrojcawejherowo.wordpress.comKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.11.18], swtrojcawejherowo.wordpress.comKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.12.20], www.myheritage.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.11.18], lubimyczytac.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.11.18], opencaching.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.12.20], mogily.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.11.18]