Rzymskokatolicka Parafia
pod wezwaniem św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
m. i gm. Konstancin-Jeziorna
powiat Piaseczno
bł. TOMASZ THWENG
(1635, Heworth — 1680, York)
męczennik
patron: Sióstr Loreto
wspomnienie: 23 października
wszyscy nasi święci
tutaj
Łącza do ilustracji (dzieł sztuki) związanych z błogosławionym:
Tomasz (ang. Thomas) Thweng (albo Thwing) urodził się w 1635 r. w posiadłości (ang. manor) Heworth Hall, w miejscowości Heworth, ok. 3 km na północny–wschód od centrum miasta York, w hrabstwie York (ang. Yorkshire).
Był synem Jerzego (ang. George) Thweng (1600, Heworth – Kilton Castle), właściciela posiadłości Kilton z ruinami zamku Kilton (ang. Kilton Castle), ok. 25 km na wschód od Middlesbrough, oraz Heworth Hall.
Matką była Anna (ang. Ann) z domu Gascoigne, młodsza siostra sir Tomasza (ang. Thomas) Gascoigne (1596‑1686), 2‑baroneta, z posiadłości Barnbow Hall w wiosce Barwick–in–Elmet, 11 km od Leeds.
Miał prawdopodobnie ośmioro starszego rodzeństwa: pięcioro braci i trzy siostry.
Oboje rodzice byli katolikami i pochodzili z rodzin katolickich, tzw. recusants, czyli należeli do grona wiernych Kościołowi w Rzymie, którzy odmawiali udziału w nabożeństwach anglikańskich. W XVII w. minął już najtrudniejszy okres represji, ale katolicy ciągle zmuszani byli do płacenia wysokich kar pieniężnych i pozbawieni byli możliwości zajmowania jakichkolwiek stanowisk publicznych. Posługa kapłańska ciągle była nielegalna. Pod koniec zresztą wspomnianego, najtrudniejszego dla katolików, wieku XVI brat dziadka Tomasza, bł. Edward Thweng, który potajemnie pełnił posługę katolickiego kapłana w Anglii, za wierność Kościołowi został w 1600 r. stracony w Lancaster.
Działo się to wszak w czasach reformacji, gdy w Anglii niepodzielnie panował Kościół anglikański.
Najcięższe represje skończyły się wraz z zakończeniem panowania Elżbiety I Tudor (1533, Greenwich – 1603, Richmond) w 1603 r., ale obostrzenia w życiu katolików pozostały. Mimo tego ojciec wspomnianego Tomasza Gascoigne mógł w 1635 r. nabyć tytuł baroneta od poszukującego funduszy Karola I Stuarta (1600, Dunfermline – 1649, Londyn) (w zamian za posiadłość w Nowej Szkocji (ang. Nova Scotia) w Kanadzie, której rodzinie nigdy nie udało się objąć). Większość najcięższych obostrzeń zniesiono formalnie w 1650 r., ale część pozostała w mocy aż do 1829 r., do tzw. Aktu Emancypacji Katolickiej.
W owych czasach w Anglii nie było szkół katolickich, nie było możliwości uzyskania katolickiego wykształcenia. Nie wolno ich było organizować ani prowadzić, pod karą więzienia a nawet śmierci, więc Tomasz udał się do Saint Omer (departament Pas–de–Calais) we Francji i rozpoczął nauki w założonej w 1593 r. przez jezuitę, o. Roberta Parsons (1546, Nether Stowey – 1610, Rzym), szkole (koledżu) Saint Omer dla angielskich chłopców— dziś tradycję szkoły kontynuuje koledź Stonyhurst (ang. Stonyhurst college, w wiosce Hurst Green, w hrabstwie Lancashire.
Nastąpiło powołanie, więc po ukończeniu szkoły w Saint Omer przeniósł się do Douai, gdzie funkcjonował Angielski Koledż (ang. English College), założony w 1569 r., po heretyckich reformach Henryka VIII Tudora (1491, Greenwich – 1547, Londyn), przez późniejszego kardynała, Wilhelma (ang. William) Allena (1532, Rossall – 1594, Rzym), i kształcący przyszłych angielskich kapłanów…
Tam też wyświęcony został właśnie na kapłana…
W 1665 r. przepłynął kanał La Manche, zwany w Anglii Kanałem Angielskim, i wrócił w rodzinne strony, by posługiwać ukrywającym się katolikom…
Przez 14 lat prowadził ukrytą działalność duszpasterską. Był kapelanem w posiadłości Carlton Hall (budynku dziś już nieistniejącym; na jego miejscu wznosi się okazały pałac Carlton Towers), w wiosce Carlton, ok. 28 km na południe od York, należącej do kuzyna z rodziny Stapleton. W owym średniowiecznym dworze znajdowała się kaplica rodzinna i tam posługiwał ks. Tomasz. W iv.1668 r. otworzył i prowadził szkółkę w sporym domu należący do posiadłości rodziny Stapleton, zwanym łac. Quo–usque (pl. jak długo) wybudowanym z przeznaczeniem wdów, które musiały opuszczać główną siedzibę po śmierci małżonka (tzw. ang. dower–house).
Jednocześnie od 1677 r. posługiwał w ofiarowanym przez wuja, sir Tomasza Gascoigne, domu zwanym Dolebank, w wiosce Bishop Thornton, ok. 35 km na północy–zachód od Yorku, gdzie rozpoczął cichą, potajemną działalność Instytut Błogosławionej Dziewicy Maryi (ang. Institute of the Blessed Virgin Mary – IBVM), zgromadzenie nazwane później Siostrami Loreto, założony przez Służebnicę Bożą Marię (ang. Mary) Ward (1585, Mulwith – 1645, Heworth), którego charyzmatem było wychowywanie dziewcząt w wierze katolickiej. Wśród pięciu sióstr, które tam osiadły, trzy były siostrami Tomasza…
Posiadłości Dolebank i Carlton Hall dzieliło ok. 70 km. Tomasz wielokrotnie je pokonywał, podróżując pod przebraniem rzeźnika…
W Anglii właśnie wzbudzono kolejną falę nienawiści wobec katolików. Tym razem posłużono się wymyślonym spiskiem na życie króla Karola II Stuarta (1630, Londyn – 1685, Londyn) — tzw. spiskiem Oatesa.
Ów Tytus (ang. Titus) Oates (1649, Oakham — 1705, Londyn), anglikański duchowny i oszust, wdarł się w łaski londyńskich katolików (został nawet przyjęty do Kościoła), w szczególności jezuitów. Został wysłany najpierw do koledżu w hiszpańskim Valladolid, a potem katolickiego seminarium dla angielskich studentów w Saint Omer, gdzie ongiś uczył się Tomasz. Z obu szkół został wyrzucony. W zemście wymyślił coś, co później określono jako tzw. „papieski spisek” (ang. „Popish Plot”), czyli domniemaną próby zabójstwa króla Karola II…
W x.1678 r. Oates, wezwany przed Parlament, kłamstwami przekonał nastawionych antykatolicko jego członków do swych racji. Wskazał jako organizatorów owego spisku: „wielu angielskich katolików, w szczególności niewinnych jezuitów i kilku spośród znanych katolickich lordów”. Sam król nie do końca dowierzał, ale 30.x.1678 r. podpisał nakaz wyrzucenia wszystkich katolików co najmniej 20 km poza Londyn. Spowodowało to, w latach 1678‑81 w Anglii, niesłychaną histerię anty–katolicką…
Sytuację wykorzystało kilku oszczerców, którzy w ten sposób zemścili się na swych ofiarach, wykorzystując rzeczywiste albo częściej urojone urazy. Podejrzanych aresztowano. Wielu torturowano w okrutny sposób. Ponad 30 stracono (wśród nich św. Jana Kemble, św. Jana Wall, św. Wilhelma Howard i bł. Jana Gavan oraz, jako ostatniego męczennika katolickiego w Anglii, św. Oliwiera (ang. Oliver) Plunkett (1625, Loughcrew — 1681, Londyn), prymasa Irlandii)…
Podobnie miało miejsce w domostwie sir Tomasza Gascoigne, baroneta. Jeden z jego sług, niejaki Robert Bolron, wyrzucony z pracy za kradzieże i nieuczciwość, oskarżył byłego chlebodawcę o spiskowanie na życie króla.
Początkowo nazwisko Tomasza Thwinga nie pojawiło się w jego zeznaniach. Oszczerca obciążył głównie właściciela Barnbow Hall, Tomasza Gascoigne, jego dzieci i krewnego, Milesa Stapleton (1626, Carlton – 1706/7), również baroneta, właściciela Carlton Hall. Aliści 7.vii.1679 r., gdy w domu Gascoigne w Barnbow Hall pojawiły się władze, inna grupa pojawiła się w domu Dolebank. Jego istnienie wydał wspomniany Bolron i tam ks. Tomasz został aresztowany.
Na przesłuchanie wstępne, decydujące o postawieniu zarzutów, wszystkich aresztowanych zawieziono do Londynu. Tam w sławetnym więzieniu Newgate, świeżo odbudowanym po wielkim pożarze Londynu w 1666 r., stanęli przed sędzią. Większość oskarżonych zwolniono z braku dowodów, ale ks. Tomasz — dlatego, że był kapłanem katolickim, że nie dozwolono mu na obronę — został zatrzymany. Ktoś musiał być wszak aresztowany, by podtrzymać legendę wszechogarniającego spisku papieskiego w hrabstwie York i wybór padł na oczywistego winowajcę — katolickiego kapłana. Publiczna rozprawa musiała się odbyć…
Przewieziono go do kazamatów więzienia na zamku York (ang. York Castle), które funkcjonowało już od ok. 1068 r., gdy normański zdobywca Anglii, Wilhelm I Zdobywca (ok. 1028, Falaise – 1087, Saint Gervais k. Rouen), wybudował w Yorku pierwszy zamek, aż do 1929 r.…
Pierwszy raz stanął przed sądem 17.iii.1680 r., gdy w York pojawił się objazdowy sędzia (w owych czasach królewski sędzia objeżdżał podległe sobie tereny, i w określonych dniach wymierzał sprawiedliwość). Wśród współoskarżonych był krewny Tomasza, Sir Miles Stapleton i dwie córki Tomasza Gascoigne. Ale ławnicy (ang. jurors) zostali przez obronę z powodów proceduralnych skutecznie zakwestionowani i rozprawa została odroczona.
Ponownie przed sędzią Tomasz stanął 29.vii.1680 r. Wówczas był już jedynym podsądnym w sprawie o spisek, resztę krewnych Tomasza na rozprawie, która miała miejsce 9 dni wcześniej, zwolniono. Zeznania obciążające złożyli służący rodziny Gascoigne, wspomniany Bolron i niejaki Maybury. Oskarżenie wykorzystało wykaz katolików, który wykryto w domu Gascoigne w dniu aresztowania. W rzeczywistości była to lista osób wspierających powstający konwent sióstr Instytut Błogosławionej Dziewicy Maryi. Ale fakty dla ówczesnej władzy były o tyle istotne, o ile wspierały oficjalną linię polityczną…
Mimo to obrona zdołała wykazać absurdalność zarzutów. Nie miało to jednak znaczenia. Na podstawie materiału dowodowego, który spowodował zwolnienie wszystkich pozostałych oskarżonych, tak w Londynie i potem w Yorku, ks. Tomasza uznano za winnego…
Sędzia powstrzymał się z wydaniem wyroku na zakończenie sesji, już po skazaniu długiej listy zwykłych kryminalistów, złodziei i morderców, nie dlatego, że skazanym był kapłan katolicki, tylko dlatego, że pochodził z arystokratycznej rodziny.
Wyrok był oczywisty. Skazano go na okrutną karę przewidzianą dla zdrajców – wieszanie, wypatroszenie i ćwiartowanie (ang. hanging, drawing and quartering). Kara brzmiała: „Zostaniesz zawieziony na wozie na miejsce egzekucji. Tam zostaniesz powieszony, po czym odczepiony od stryczka, gdy jeszcze żyć będziesz. Następnie odjęte będą ci twoje wstydliwe części ciała, wnętrzności wyrwane i spalone przed twoimi oczami. Na koniec zostaniesz ścięty a ciało poćwiartowane. Twoje szczątki zostaną następnie rozdysponowane zgodnie z wolą królewską”…
Gdy Tomasz usłyszał wyrok pokornie schylił głowę i cicho powiedział po łacinie: „Innocens ego sum” (ang. „Jestem niewinny”)…
Król początkowo miał ponoć zamiar go ułaskawić, ale w związku z protestami w Parlamencie następnego dnia zmienił zdanie i odmówił aktu łaski…
Wyroku nie wykonano, jak to było w zwyczaju, natychmiast. Dalej przetrzymywano Tomasza w więzieniu w York. Prawdopodobnie chodziło o wymuszenie podpisania aktu lojalności, poprzez podpisanie tzw. Przysięgi Zwierzchności (ang. Oath of Supremacy), stanowiącej konsekwencję tzw. Aktu Zwierzchności (ang. Act of Supremacy — 1 Eliz. 1c. 1) z 1558 r., mocą którego urzędnicy państwowi zmuszani byli do uznania króla za głowę Kościoła Anglii. Szkocki odpowiednik tego prawa, tzw. Akt Obowiązywania Władzy Papieskiej (ang. Papal Jurisdiction Act) z 1560 r. obowiązuje do dnia dzisiejszego…
Tomasz odmówił.
23.x.1680 r. wyprowadzono go więc z zamku York i wyprowadzono z miasta poprzez bramę miejską Micklegate (ang. Micklegate Bar). W jej pobliżu znajdował się dom znajdujący się w posiadaniu Tomasza Gascoigne. W nim przebywały niektóre z sióstr prowadzonego na śmierć Tomasza — zakonnic Instytutu Błogosławionej Dziewicy Maryi. Stamtąd obserwowały jego ostatnią drogę…
Przez most zwany Ousebridge, przewieziono go na wozie drabiniastym na zwyczajowe miejsce straceń w Yorku, na polach Knavesmire, przy drodze wyjazdowej do Londynu.
Tam, wobec zgromadzonej tłuszczy, skazaniec oświadczył, że oskarżenie było całkowicie fałszywe, że jest wiernym poddanym królewskim. Mówił dalej:
„Nie zgodziłem się na podpisanie Przysięgi Zwierzchności, w jej obecnym kształcie tylko w związku z pewnymi zawartymi w niej określeniami, a nie dlatego, że odrzuciłem pojęcie lojalności. Gdyby przysięga zawierała wyłącznie zwrot o lojalności wobec monarchy uznałbym za grzech jej odrzucenie.
Jestem kapłanem katolickim i przez około piętnaście lat pełniłem posługę duszpasterką. Temu nie zaprzeczam, jestem daleki od tego. Więcej: uznaję to za największy zaszczyt jakiego mogłem doświadczyć […]
Proszę Boga Najwyższego o wybaczenie przewinień moim prześladowcom, oskarżycielom, a także ławnikom, i wszystkim którzy przyczynili się do mojej śmierci”.
Pomodlił się następnie za króla i jego rodzinę, i poprosił o modlitwę za jego duszę wszystkich katolików.
Ze słowami „Słodki Jezu, przyjmij moją duszę” wszedł na szafot…
Nie oszczędzono mu żadnej z części okrutnej kary…
Był ostatnim angielskim kapłanem zamordowanym w czasach reformacji…
Zgodnie ze zwyczajem poćwiartowane członki zawieszono na pikach na murach miejskich przy bramach wyjazdowych z York. Wierni pozbierali je później i pochowali na cmentarzu przy kościele pw. Matki Bożej (ang. St Mary church), dziś już nie pełniącym funkcji religijnych i wykorzystywanym jako centrum wystawowe, w pobliżu bramy zamkowej (ang. Castlegate) w Yorku.
Krzywoprzysięstwo i oszczerstwa Bolrona przyniosły mu przychód w wysokości ok. 1,000 funtów, znacznej kwoty w owych czasach, dziś wartej ok. 500‑1,000 razy więcej w wartościach bezwzględnych. A Oatesa, w nagrodę za „zasługi”, Parlament uznał patriota, przyznał mu pensję i gabinet w rządowych budynkach przy londyńskiej ul. Whitehall…
Tomasz został beatyfikowany 15.xii.1929 r. przez Piusa XI (1857, Desio – 1939, Watykan) w gronie 136 męczenników angielskiej reformacji.
Jego relikwie przechowywane są dziś w konwencie sióstr Kongregacji Jezusowej (ang. Congregation of Jesus – CJ) w Yorku, zwanym ang. Bar Convent, najstarszym funkcjonującym do dziś konwencie katolickim w Anglii. Znajduje się on w domu w pobliżu bramy Micklegate, skąd ongiś siostry Tomasza obserwowały jego ostatnią drogę, i gdzie w 1686 r. przeniosły się — oczywiście skrycie — na stałe, a Kongregacja Jezusowa jest odnogą Sióstr Loreto, które dziś kształcą ponad 70,000 uczennic w ponad 150 szkołach na całym świecie.
Część relikwii przechowywana jest także w seminarium duchownym archidiecezji Birmingham, w koledżu pw. Najświętszej Maryi Panny (ang. St Mary’s college), w dzielnicy New Ostcott w Birmingham, zwanym też koledżem Oscott (ang. Oscott College).
Popatrzmy też na filmik o angielskich męczennikach (z angielskimi napisami):
- Z komentarzem bł. Jana Henryka Newmana:
Pochylmy się nad słowami Ojca św. Jana Pawła II z 22.xi.1987 r., wygłoszonymi w Watykanie, podczas Mszy św. beatyfikacyjnej innych 85 angielskich męczenników (po włosku i angielsku):
Popatrzmy na mapę życia błogosławionego:
Opracowanie oparto na następujących źródłach:
polskich:
angielskich:
włoskich: