8 MĘCZENNIKÓW KANADYJSKICH

patroni: Kanady

wspomnienie: 19 października

wszyscy nasi święci >>

Łącza do ilustracji (dzieł sztuki) związanych ze świętymi:

• Antoni Daniel
• Gabriel Lallemant
• Izaak Jogues
• Jan de Brébeuf
• Jan de Lalande
• Karol Garnier
• Natalis Chabanel
• Renat Goupil

Na początku XVII w. Europejczycy – głównie Francuzi – przesuwali się coraz dalej w głąb kontynentu północno-amerykańskiego. Dotarli nad brzegi Wielkich Jezior Północnoamerykańskich.

Tam natknęli się na plemię Huronów.

Huroni, nazwani tak przez Francuzów z powodu fryzur przypominających szczecinę na głowie dzika (fr. hure), sami nazywali siebie Wyandotami (pl. „wyspiarze”). Mieszkali we wsiach zabudowanych długimi domami nad brzegami wielkiej zatoki Jerzego (ang. Georgian Bay) jeziora Huron. Uprawiali kukurydzę i tytoń, które sprzedawali innym plemionom za mięso, miedź i futra.

Na początku lat 1630-tych, gdy pojawiły się pierwsze misje Towarzystwa Jezusowego (łac. Societas Iesu - SI), czyli jezuitów, Huroni byli już znacznie osłabieni dziesiątkującymi je chorobami zakaźnymi, typu odra i ospa, na które nie byli uodpornieni. Choroby przewieźli ze sobą osadnicy francuscy, a głównie ich dzieci, które zaczęły przybywać z rodzicami na kontynent amerykański około dekady wcześniej.

I to wśród Huronów – oraz wśród współpracujących z nimi Indian ze szczepu Tionontati - fr. Petún (pl. Tytoń), jak ich zwali Francuzi, z powodu upraw tytoniu (sami zwali się zresztą tak samo jak Huroni – Wyandoci) - jezuici zaczęli prowadzić swoje misje. W 1639 r. powstała ich główna kolonia pw. Najświętszej Maryi Panny wśród Huronów (fr. Sainte-Marie-au-pays-des-Hurons).

Dwa lata później wszelako, w 1941 r., rozpoczęła się tzw. wojna bobrowa. Północne plemiona, zrzeszone w tzw. Lidze Irokeskiej (irok. Haudenosaunee) – do której należeli m.in. Mohawkowie - przez lata dostarczające skór bobrzych holenderskim i francuskim kolonistom, wyczerpały lokalne zasoby i w poszuwaniu zwierząt łownych zaczęły przesuwać się na zachód. Tam, uderzyły na plemię Huronów oraz ich francuskich sprzymierzeńców, mordując po kolei, w morderczych napadach, wszystkie atakowane wioski i znajdujące się w nich jezuickie placówki misyjne.

Zagrożone były wszystkie misje jezuickie. Po kolei padały pod morderczym szałem napadów irokeskich. Do 1649 r. zginęło w nich czterech jezuitów…

W końcu w latach 1649/50 doszło do finalnej rzezi Huronów.

W iii.1649 r., w misji pw. św. Ludwika, oddalonej od misji pw. Najświętszej Maryi Panny wśród Huronów o ok. 8 km, zamordowano kolejnych dwóch jezuitów, Jana (fr. Jean) de Brébeuf i Jana Lallemanta. Kolejne okoliczne hurońskie wsie i założone w nich placówki jezuickie (w tym pw. św. Ignacego I i pw. św. Ignacego II) zaczęły padać pod ciosami morderczych Irokezów. Huronów ogarnął popłoch.

Jezuici zdecydowali się opuścić swoją główną siedzibę. 16.vi.1649 r., nie chcąc pozostawiać jej na pastwę Irokezów i desakralizację, spalili kolonię pw. Najświętszej Maryi Panny wśród Huronów…

Wraz ze swą hurońską owczarnią, którzy również pozostawili za sobą swoje własne, spalone wioski, jezuici udali się na wyspę zwaną przez Huronów hur. Gahoendoe, a nazwaną przez jezuitów wyspą św. Józefa (dziś wyspy Chrześcijan (ang. Christian Islands)), na jeziorze Huron. Rozpoczęli budowę nowej siedziby, którą nazwali kolonią pw. Najświętszej Maryi Panny wśród Huronów II.

Zimą 1649-50 r. Irokezi przypuścili decydujący morderczy szturm na plemię Huronów. Wymordowali prawie wszystkich. Pozostali przy życiu Huroni oddawali się pod opiekę różnych plemion Indian, m.in. plemienia Erie, a także Tionontati, ale i tam doścignęli ich wojownicy Irokezów. Nie przetrwała też misja na wyspie św. Józefa – spośród 10,000 uciekinierów, którzy się tam schronili, przeżyło ok. 400, wyniszczonych głodem, zimnem, chorobami a w szczególności morderczym szałem Irokezów. Opuścili wyspę i po morderczym marszu w 1650 r. dotarli do twierdzy Quebec.

Razem zginęło 8 męczenników jezuickich. Beatyfikował ich, 21.vi.1922 r. w Rzymie, Pius XI (1857, Desio – 1939, Watykan). Ten sam papież, 29.vi.1930 r., ich kanonizował.

Obejrzyjmy krótki film o męczennikach kanadyjskich (po angielsku):

Popatrzymy też na krótką etiudę o sanktuarium kanadyjskich męczenników w Ontario (Kanada) (po angielsku):

Posłuchajmy kolędy hurońskiej:

Opracowanie oparto na następujących źródłach:

polskich:

• ILG
• Wikipedia.pl

angielskich:

• Wikipedia.en