św. ZYGMUNTLOGO PORTALU
Rzymskokatolicka Parafia
pod wezwaniem św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
m. i gm. Konstancin-Jeziorna
powiat Piaseczno
MATKA BOŻA CZĘSTOCHOWSKAMATKA BOŻA NIEUSTAJĄCEJ POMOCY

św. DAMIAN (? - 303?, ), męcznnik

patron: lekarzy, chirurgów, pielęgniarek, aptekarzy, dentystów, fakultetu medycyny na uniwersytetach, chorych, jezuitów, Florencji

wspomnienie: 26 września

Łącza do ilustracji (dzieł sztuki) związanych ze świętym:

  • św. DAMIAN: MONTELUPO, Raffaello da (1504, Florencja - 1566, Orvieto), 1521-34, marmur, Sagrestia Nuova, San Lorenzo, Florencja; źródło: www.wga.hu
  • św. DAMIAN: CARREÑO DE MIRANDA, Juan (1614, Avilés - 1685, Madryt), 1665-70, olejny na płótnie, 110x83cm, Ermitaż, St. Petersburg; źródło: www.wga.hu
  • św. KOSMA i DAMIAN: XVII w., ikona, Muzeum Historyczne, Sanok; źródło: en.wikipedia.org
  • św. KOSMA i DAMIAN: SUBIC, Jurij (1855, Poljane nad Škofjo Loko - 1890, Lipsk), Narodna Galerija, Ljubljana; źródło: www.santiebeati.it
  • DZIEWICA z DZIECIĄTKIEM i CZTEREMA ŚWIĘTYMI (fragm: św. KOSMA i DAMIAN): WEYDEN, Rogier van der (1400, Tournai - 1464, Bruksela), 1450-51, olejny na panelu, 61.7x46.1cm, Städelsches Kunstinstitut, Frankfurt; źródło: www.wga.hu
  • św. MAREK TRONUJĄCY między ŚWIĘTYMI (fragm: św. KOSMA i DAMIAN): TIZIANO Vecellio (TYCJAN) (1490, Pieve di Cadore - 1576, Wenecja), ok. 1510. olejny na płótnie, Santa Maria della Salute, Wenecja; źródło: www.wga.hu
  • MADONNA na TRONIE między ŚWIĘTYMI (fragm: św. KOSMA i DAMIAN): LIPPI, Fra Filippo (1406, Florencja - 1469, Spoleto), ok. 1445, tempera na desce, 196x196cm, Galleria degli Uffizi, Florencja; źródło: www.wga.hu
  • św. KOSMA i DAMIAN: DOSSI, Dosso (ok. 1490, Ferrara - 1542, Ferrara), 1534-42, olejny na płótnie, Galleria Borghese, Rzym; źródło: www.wga.hu
  • TRANSPLANTACJA NOGI przez św. KOSMĘ i DAMIANA: MISTRZ z STETTENER i SCHNAITER (prawd.), XVI w., Kreis Ludwigsburg; źródło: en.wikipedia.org
  • UZDROWIENIE JUSTYNIANA przez św. KOSMĘ i DAMIANA: ANGELICO, Fra (ok. 1400, Vicchio nell Mugello - 1455, Rzym), 1438-40, tempera na desce, 37x45cm, Museo di San Marco, Florencja; źródło: www.wga.hu
  • UZDROWIENIE PALLADII przez św. KOSMĘ i DAMIANA: ANGELICO, Fra (ok. 1400, Vicchio nell Mugello - 1455, Rzym), 1438-40, tempera na desce, 36.5x46.5cm, National Gallery of Art, Waszyngton; źródło: www.wga.hu
  • św. KOSMA i DAMIAN przed LIZJUSZEM: ANGELICO, Fra (ok. 1400, Vicchio nell Mugello - 1455, Rzym), 1438-40, tempera na desce, 38x45cm, Alte Pinakothek, Monachium; źródło: www.wga.hu
  • św. KOSMA i DAMIAN URATOWANI z MORZA: ANGELICO, Fra (ok. 1400, Vicchio nell Mugello - 1455, Rzym), 1438-40, tempera na desce, 38x45cm, Alte Pinakothek, Monachium; źródło: www.wga.hu
  • św. KOSMA i DAMIAN na STOSIE: ANGELICO, Fra (ok. 1400, Vicchio nell Mugello - 1455, Rzym), 1438-40, tempera na desce, 37x46cm, National Gallery of Ireland, Dublin; źródło: www.wga.hu
  • UKRZYŻOWANIE i KAMIENOWANIE św. KOSMY i DAMIANA: ANGELICO, Fra (ok. 1400, Vicchio nell Mugello - 1455, Rzym), 1438-40, tempera na desce, 38x46cm, Alte Pinakothek, Monachium; źródło: www.wga.hu
  • ŚCIĘCIE św. KOSMY i DAMIANA: ANGELICO, Fra (ok. 1400, Vicchio nell Mugello - 1455, Rzym), 1438-40, tempera na desce, 36x46cm, Musée du Louvre, Paryż; źródło: www.wga.hu
  • ZŁOŻENIE do GROBU św. KOSMY i DAMIANA: ANGELICO, Fra (ok. 1400, Vicchio nell Mugello - 1455, Rzym), 1438-40, tempera na desce, 37x45cm, Museo di San Marco, Florencja; źródło: www.wga.hu
  • OŁTARZ św. MARKA: ANGELICO, Fra (ok. 1400, Vicchio nell Mugello - 1455, Rzym), 1438-40, tempera na desce, 220x227cm, Museo di San Marco, Florencja; źródło: www.wga.hu
  • RELIKWIARZ GŁÓW św. KOSMY i DAMIANA: ok. 1400 (Brema), kościół św. Marka, Monachium; źródło: en.wikipedia.org

Historia nie pozostawiła po nim, jak i jego bracie, św. Kosmie, wielu wiarygodnych dokumentów…

Prawdopodobnie byli bliźniakami, pochodzącymi z Arabii. Mieli być lekarzami, wyszkolonymi w Syrii, którzy - uwierzywszy w Chrystusa - za swe usługi nie pobierali żadnych opłat (gr. anargyroi, „nie przyjmujący srebra”). Tylko raz Damian miał pobrać opłatę – zresztą wbrew zdaniu Kosmy – od wyleczonej kobiety o imieniu Palladia – trzy jajka…

Naśladując apostołów chodzili po miastach i wsiach (m.in. porcie Ægea w Cylicji, Azja Mniejsza), leczyli i przepowiadali Dobrą Nowinę Jezusa zmartwychwstałego. Jedna z historii, dość często uwieczniana w dziełach artystycznych, mówi o dwóch lekarzach ujmujących chorą, zaropioną nogę cierpiącego niejakiego Justyniana i zastępujących ją nogą osoby niedawno zmarłej…

Cieszyli się poważaniem i szacunkiem. Przedmiotem ich troski był każdy potrzebujący, chory człowiek. W szczególny sposób zajmowali się biednymi. Leczyli również pogan, przez co wielu z nich doszło do Chrystusa.

Ich męczeństwo tradycja umieszcza ok. 303 r. (287? r.) podczas prześladowań Dioklecjana. W syryjskiej Cyrze (Cyrus), w pobliżu Antiochii, postawiono ich przed prefektem Lizjaszem (Lizypemem?). Inna wersje opisane poniżej wydarzenia umieszcza w Cylicji, mieście egejskim Azji Mniejszej: dopiero po śmierci ciała męczenników miałyby być przewiezione do Cyry…

Nie ulegli rozkazowi złożenia ofiary bożkom: głosili. że zbawienie jest tylko w Jezusie Chrystusie. Poddano ich torturom (wody, ognia, powietrza), skazano, związano i wrzucono do morza. Zachowana została ich modlitwa w chwili tej próby: „Radujemy się, Panie, mogąc wypełniać Twoje przykazania, jakbyśmy byli pośród niezbadanych bogactw. Nawet teraz, znajdując się z dolinie cienia śmierci, nie obawiamy się niczego złego”. Tradycja niesie, że Anioł Pański rozerwał ich więzy i wyprowadził na suche miejsce.

Zadziwionemu Lizjaszowi mieli powiedzieć: „Jesteśmy chrześcijanami. Nie uprawiamy żadnych czarów. Korzystamy jedynie z mocy Chrystusa, która wybawia nas od wszelkiego niebezpieczeństwa. Zbawia ona każdego człowieka, który przyzywa Jego Przenajświętsze Imię”.

Znieśli dalsze tortury – przywiązano ich do słupa i podpalono pod nimi stos, ale ogień się ich nie imał; obrzucono ich kamieniami i strzałami, lecz nie dosięgały celu, ukrzyżowano… - bezskutecznie, nie wyparli się Chrystusa. W końcu ścięto ich mieczem (wraz z – młodszymi braćmi? - Leoncjuszem, Antymuszem i Euprepiuszem /Eutropiuszem?/).

Ich grób w Cyrze od razu zasłynął cudami, a kult szybko zaczął się szeroko szerzyć. Papież św. Symmach (†514 r.) wzniósł nad grobem wzniósł kościół, która do czasów przybycia Arabów była celem licznych pielgrzymek. W Rzymie papież Feliks IV (†530 r.) wybudował ku ich czci bazylikę ze wspaniałymi mozaikami, które przetrwały do dnia dzisiejszego. A w Konstantynopolu cesarz Justynian Wielki (†565 r.) wystawił ku ich czci dwie świątynie, gdyż - jak twierdził - dzięki ich wstawiennictwu wyzdrowiał z ciężkiej choroby, i do jednej z nich przeniósł relikwie męczenników…

Dalszy los relikwii nie jest jasny. Głowami męczenników chlubi się parę miejsc w Europie (m.in. siostry klaryski w konwencie w Madrycie, jezuici w kościele św. Michała w Mediolanie, katedra św. Szczepana we Wiedniu).

Tradycja prawosławna wymienia trzy różne pary braci o imionach Kosma i Damian:


  • św. Kosmę i Damiana z Cylicji, torturowanych i ściętych wraz z trzema braćmi Leontiuszem, Antymuszem i Euprepiuszem;
  • św. Kosmę i Damiana z Azji Mniejszej (lub z Mezopotamii), synów św. Teodaty, którzy zmarli i zostali pochowani w Teremanie w Mezopotamii;
  • św. Kosmę i Damiana z Rzymu, umęczonych pod Rzymem przez zazdrosnego pogańskiego lekarza w czasach cesarza Karinusa (283-284 r.).

Ich imiona są wymieniane w Kanonie Rzymskim i litanii do Wszystkich Świętych.

Bł. Fra Angelico namalował w konwencie św. Marka we Florencji całą serię obrazów przedstawiających męczeństwo Kosmy i Damiana (patrz obok - są one niejako ilustracją do powyższego opisu). Obu świętym poświęcali swe dzieła inni znamienici twórcy…