Rzymskokatolicka Parafia
pod wezwaniem św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
m. i gm. Konstancin-Jeziorna
powiat Piaseczno
św. ZUZANNA
(ok. 289 - ok. 295, Rzym)
dziewica, męczennica
patronka: Rzymu
wspomożycielka: przed deszczem, nieszczęściami i oszczerstwami
wspomnienie: 11 sierpnia
Łącza do ilustracji (dzieł sztuki) związanych ze świętą:
Pod podłogą bazyliki św. Zuzanny w Rzymie znajdują się ruiny starożytnego rzymskiego domu, zbudowanego ok. 280 r. przez krewnych generała Gaiusa Aureliusa Diocletiana (Dioklecjana), który w 284 r. został cesarzem. Pochodzili oni – jak i późniejszy imperator – z Dalmacji (dzisiejsza Chorwacja).
Mieszkało w nim dwóch braci, Kajusz (łac. Caius) i Gabiniusz (łac. Gabinus). Podobnie jak ich dwaj inni bracia, Maksimus (łac. Maximus) i Klaudiusz (łac. Claudius), żołnierze Dioklecjana, mieszkający gdzie indziej, należeli do kręgów władzy ówczesnego cesarstwa.
Zuzanna była córką Gabiniusza. Matka osierociła ją jeszcze w dzieciństwie.
Religijnie rodzina była podzielona. Kajusz i Gabiniusz, oraz jego córka, byli chrześcijanami, natomiast Maksimus i Klaudiusz poganami, wierzącymi w cały panteon bóstw rzymskich - a może tylko agnostykami, uznającymi, że pytania o wiarę nie mają większego znaczenia?
Co więcej, Kajusz i Gabiniusz byli kapłanami. I to znaczącymi, skoro w 283 r. Kajusz został wybrany papieżem, biskupem Rzymu. Był nim do śmierci w 296 r.
Jeśli wybrano go z myślą o wschodzącej gwieździe potężnego kuzyna, Dioklecjana, który rok po objęciu przez Kajusza stolicy św. Piotra objął rządy w imperium rzymskim, zawiedziono się srodze. Od początku swego panowania Dioklecjan był nieprzychylnie nastawiony do chrześcijaństwa, czego kulminacją były – acz trochę późniejsze - wielkie prześladowania rozpoczęte w 303 r.
Rodzinny dom Zuzanny, dom Kajusza i Gabiniusza, od 280 r. do 293 r. służył jako „domus ecclesiæ”, czyli kościół domowy. Pamiętać należy, że w tym czasie religia chrześcijańska nie była oficjalnie uznaną, stąd też jako pierwsze kościoły służyły właśnie posiadłości, domy i inne większe budynki należące do chrześcijan.
Po zdobyciu władzy Dioklecjan, mając nadzieję zapewnić ład i porządek w rozdzieranym cesarstwie, wprowadził nową formę władzy, zwaną tetrarchią (czyli „władzą czterech”). W ramach podziału kompetencji Dioklecjan władał wschodnią częścią imperium, Maximian – jeden z generałów wypromowanych przez Dioklecjana – zachodnią. Każdy z tych dwóch imperatorów (zwanych Augustusami) wyznaczał swego zastępcę (zwanego Caesar), z prawem dziedziczenia. Caesarem Dioklecjana był Galerius Maximianus, natomiast Maximiana – Constantius, ojciec Konstantyna (późniejszego cesarza Konstantyna Wielkiego).
W 293 r., by zapewnić ciągłość sukcesji, Dioklecjan postanowić ożenić Maxentiusa z jednym z członków swojej rodziny. Sam nie miał synów a Waleria, córka Augusta, była już zamężną, pozostawała więc Zuzanna, jedyna jeszcze wolna, w odpowiednim wieku, dziewczyna w rodzinie Dioklecjana. I tak cesarz oznajmił publicznie o planowanym związku.
Doprowadzić to miało do kryzysu w rodzinie i męczeństwa niektórych z jego członków…
Historia tragedii pochodzi z VI w. i nie jest całkowicie wiarogodna. Wszelako, jak wiele informacji z wczesnych lat chrześcijaństwa, przekazywana była ustnie z pokolenia na pokolenia, i jako taka pozostaje częścią wielkiej tradycji naszej wiary.
Zuzanna miała odmówić imperatorowi. Wcześniej bowiem podjęła decyzję całkowitego poświęcenia się Chrystusowi. Postanowiła też pozostać w dziewictwie.
W wytrwałości wspierali ją ojciec, Gabiniusz, i wuj – papież Kajusz. Natomiast wujowie pogańscy, Klaudiusz i Maksimus, próbowali przekonać ją do planowanego małżeństwa. Wszak uczynić ją ono miało, pewnego dnia, imperatorową! Ale w trakcie rozmów to Zuzannie udało się przekonać wujów: krok po kroku i oni zbliżyli się do chrześcijaństwa! I obaj, wraz ze swoimi rodzinami, zostali ochrzczeni…
Wtedy w domu Zuzanny pojawił się sam Galerius Maximianus. Odmowa Zuzanny wzmocniła w nim podejrzenia, że cały dom może być domem chrześcijańskim. Zuzanna została zatem przywołana na Forum w Rzymie, i stanęła przed konsulem Macedoniuszem, który zażądał oddania czci znajdującym się tam wizerunkom rzymskich bogów. Odmówiła.
Ale aresztować się jej tym razem nie odważono – wszak należała do rodziny imperatora!
Dioklecjan, broniący, gdzieś na wschodnich rubieżach, granic cesarstwa, dowiedział się jednakże o wydarzeniach w Rzymie. Rozzłoszczony odmową nakazał egzekucję kuzynki i całej jej rodziny…
W 295 r. pod domem Zuzanny pojawiła się kohorta żołnierzy. Gabiniusz, ojciec Zuzanny, został aresztowany. Po sześciu miesiącach zagłodzono go na śmierć. Aresztowano też Maksimusa i Klaudiusza, wraz z Praepedigną, żoną Klaudiusza, i ic h dziećmi, Aleksandrem (łac. Alexander) i Kutiaszem (łac. Cutias). Wszyscy zginęli śmiercią męczeńską spaleni w Cumae.
Zuzannę ścięto na miejscu, w rodzinnym domu…
Uratował się jedynie papież, Kajusz, który schronił się w katakumbach…
A Galerius Maximianus poślubił w końcu Walerię, córkę Dioklecjana, która - na życzenie ojca - rozwiodła się. Jak przewidział Dioklecjan, w 305 r. Galerius Maximianus został Augustem a Waleria - imperatorową. Na krótko, do 311 r., gdy jej mąż zmarł. Zdążył jednak zapisać się jako okrutny prześladowca chrześcijan…
Zuzanna pochowana została, tak jak większość chrześcijan owych czasów, w rzymskich katakumbach. Ponoć w pochówku pomagać miała żona Dioklecjana, Serena, chrześcijanka ukrywająca swoją wiarę…
Niewiele lat później, w 330 r., po dojściu do władzy Konstantyna Wielkiego, na miejscu kaźni Zuzanny zbudowano bazylikę. Początkowo jej patronem był św. Kajusz, papież, wuj Zuzanny. Ale gdy ciała Zuzanny i jej ojca, Gabiniusza, przeniesiono z katakumb i umieszczono w bazylice, kult Zuzanny skupiony wokół jej nagrobka rozszerzył się tak bardzo (z 401 r. pochodzą wiersze Claudia Claudianusa jej poświęcone), że papież św. Grzegorz Wielki w 590 r. zdecydował o zmianie patrona świątyni.
Została nią św. Zuzanna. I tak jest do dnia dzisiejszego, choć w 1969 r. jej imię zniknęło z oficjalnego uniwersalnego kalendarza liturgicznego (obowiązuje w tradycyjnych zgromadzeniach katolickich).
Relikwie św. Zuzanny i Gabiniusza pozostają w bazylice św. Zuzanny, nad rodzinnym domem…
Opracowanie oparto na następujących źródłach:
polskich:
angielskich:
- Catholic Encyclopedia
- Church of Santa Susanna, Rome
- St. Susanna church, Mason, Ohio
- Catholic Online
- SQPN
niemieckich:
włoskich: