bł. BENIGNA
(? – 1241?, Wrocław)
dziewica, męczennica

patronka: dawniej: Polski

wspomnienie: 20 czerwca

wszyscy nasi święci >>

Łącza do ilustracji (dzieł sztuki) związanych z błogosławioną:

Życie Benigny, które tradycja przekazała do czasów współczesnych, da się streścić w zasadzie jednym zdaniem: ta cysterka zginęła śmiercią męczeńską, prawdopodobnie podczas najazdu tatarskiego w 1241 r.

Współczesne jej przekazy historyczne nie zachowały się.

Istnieją przesłanki, iż mogła pochodzić z rycerskiego rodu na Kujawach. Zapewne do zakonu cysterskiego (łac. Ordo Cisterciensis – OCIST) wstąpiła pod wpływem działalności sobie współczesnej św. królowej Jadwigi Śląskiej, która założyła m.in. klasztor cysterski w Trzebnicy. Czy tam, wraz z wieloma innymi dziewczętami i kobietami z możnych rodów, udała się i Benigna? To uzasadniałoby hipotezę o szlacheckim pochodzeniu: wstąpienie do cysterek związane było bowiem z posagiem, który należało wnieść, i na który pozwolić sobie mogły tylko zamożne osoby.

Żyła w czasach głębokiej wiary piastowskiego Śląska, w czasach świętych z rodu Odrowążów – Jacka, Czesława i Bronisława. Pewnie i przykład ich życia miał przemożny wpływ na wybory Benigny…

W 1241 r. miał miejsce tragiczny najazd tatarski na Polskę. Jego szczytowym momentem była przegrana przez Polaków bitwa pod Legnicą, gdzie poległ książę Henryk II Pobożny, syn Jadwigi Śląskiej, klęska, która opóźniła o stulecie odrodzenie państwa polskiego i, co może istotniejsze, przyczyniła się do przeniesienia środka ciężkości państwowości polskiej z terenów Śląska do Małopolski.

I to w trakcie tej nawałnicy zginąć śmiercią męczeńską miała Benigna. Wraz ze współsiostrami schroniła się we Wrocławiu. Jak pisze współczesny biograf św. Benigny ks. Józef Pater, Tatarzy po bitwie pod Legnicą „uderzyli na ominięty poprzednio Wrocław. Po krótkiej walce zdobyli gród, a jego mieszkańców swoim zwyczajem wycięli w pień. W tej apokaliptycznej wprost zagładzie zginęło wielu wybitnych obywateli miasta, a także ci, którzy szukali w nim schronienia. Wśród nich była trzebnicka cysterka Benigna".

Teksty liturgiczne wspominają, że „mężnie stawiała opór napastnikom i ochroniła dziewictwo za cenę życia”.

A może stało się to dopiero w 1259 r., podczas drugiego, ograniczonego w zasadzie do Małopolski, najazdu tatarskiego?

Okoliczności śmierci czyniłyby Benignę jedyną polską męczennicą w obronie wiary: pewnie dlatego uznawana była kiedyś za patronkę Polski…

Tytuł błogosławionej (świętej) nadano jej lokalnie, za zgodą biskupa. Dopiero breve Urbana VII z 1634 r. stanowiło, że kult ustalony wcześniej może być utrzymany, pod warunkiem uzyskania potwierdzenia Stolicy Apostolskiej. Ale o takie nikt nie z abiegał…

Mimo to kult Benigny trwał nadal. Najstarsze rękopiśmienne wzmianki o Benignie, nazywanej raz świętą, raz błogosławioną, pochodzą z brewiarzy włocławskich. Wymienia ją Mszał Gnieźnieński z 1555 r., Mszał Rzymski z 1577 r., i nawet XIX-wieczna litania do Wszystkich Świętych.

Miejsce grobu nie jest znane. Ponoć jej relikwie przechowywano w archikatedrze św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu. Dziś część z nich znajdować się ma w siedzibie kapituły włocławskiej.

Gdzieniegdzie ślady kultu Benigny pozostały żywe na Kujawach i Śląsku. Na przykład w Świbiu na Śląsku znajduje się kaplica pod Jej wezwaniem, do której przeniesiono, odnalezione w 2001 r., inne relikwie błogosławionej.

Ciekawe, że w stosunkowo niedalekim wszak czeskim Zaječovie, znajduje się augustiański klasztor, odzyskany i mozolnie odbudowywany po katakliźmie komunistycznym – klasztor przemieniono wtedy m.in. na więzienie, a później na … muzeum sportu! - którego patronką jest św. Benigna (po czesku Svatá Dobrotivá). Przechowywane mają w nim być relikwie św. Benigny, przywiezione tam w 1322 r. z Pragi. Czy jest to ta sama święta? Czy raczej mowa jest o innej, która męczeńską śmierć ponieść miała w 449 r., jak podają źródła czeskie?

Autorowi tego opracowania nie udało się zweryfikować żadnej z tych hipotez…

Posłuchajmy fragmentu kantaty „Bł. Czesław Pogromca Śmierci Obrońca Wrocławia” Stefana Gąsienicy:

A także krótkiego filmu o najeździe tatarskim 1241 r.:

Opracowanie oparto na następujących źródłach:

polskich:

• Śląskie groby ludzi kościoła”, Norbert Niestolik
• wiara.pl
• dziedzictwo.ekai.pl
• zgapa.pl
• ILG
• Wikipedia.pl
• ILG
• Spichlerz Górnego Śląska
• Deon.pl

czeskich:

• www.augustiniani.cz

niemieckich:

• Kirchenlexicon

norweskich:

• Kirken i Norge