pod wezwaniem św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
m. i gm. Konstancin-Jeziorna
powiat Piaseczno
św. EFREM SYRYJCZYK
(ok. 306, Nisbis - 373, Edessa)
prezbiter, teolog, poeta
patron: duchowych przywódców, Asturii
wspomnienie: 9 czerwca
Łącza do ilustracji (dzieł sztuki) związanych ze świętym:
Urodził się około 306 r. w Nisibis (Mezopotamia, dziś turecki Nusaybin). Ojciec był – według jednego z podań - poganinem i kapłanem bogini Abnil (lub Abizal). Matka, pochodząca z Amid, miała być chrześcijanką.
Pisma hagiograficzne podają, że niechęć Efrema dla pogańskich kultów magicznych sprawiła, że ojciec wygnał go z domu. Przygarnął go i przygotował do chrześcijańskiej wiary św. Jakub, pierwszy biskup Nisbis (od 308 r.). Efrem został ochrzczony w wieku 18 (28?) lat.
Z pism syryjskich św. Efrema łatwo dostrzec, że znał język grecki i filozofię grecką. U boku kolejnych biskupów Nissibis, Jakuba i Wologeriusza, spędził większość lat swojego życia jako nauczyciel i diakon (niektóre interpretacje jego pism wskazują, iż mógł również być mnichem). Wyręczał ich w głoszeniu kazań i w administracji.
Należał do najzagorzalszych przeciwników herezji ariańskiej. Zapewne uczestniczył - ze swoim biskupem - na wielu synodach (m.in. pierwszym soborze w Nicei w 325 r.).
Kilkukrotnie brał udział w obronie Nisbisu, który Rzym włączył w swoje imperium dopiero w 298 r., przed atakami perskimi (lata 338, 346 i 350). Pisał o tym w jednym ze swoich hymnów porównując Nisbis do Arki Noego… Gdy niepowodzeniem zakończyła się próba zdobycia Persji przez cesarza Juliana Apostatę i jego następca Jovianus zmuszony był wycofać wojska zza Eufratu, Rzym stracił swoje wschodnie prowincje, wśród nich Nisbis. W 363 r. do miasta weszli Persowie i rozpoczęło się prześladowanie chrześcijan. Efrem opuścił ze współwyznawcami en masse Nisbis i wyemigrował do Edessy.
Tu założył znaną szkołę (tzw. szkołę perską) i rozwinął pełną działalność kaznodziejską i pisarską. Z tego okresu pochodzi większość jego dzieł literackich, poza niektórymi wierszami, które powstały jeszcze w Nisbis.
Zwalczał rozmaite heretyckie sekty, które pojawiły się w tym czasie w Edessie, między innymi uczniów znanego filozofa Bardesanesa (a także arian, marcjonitów, manichejczyków, …), stojąc na gruncie ortodoksji nicejskiej. Prowadził także miejscowy chór katedralny (również żeński).
W trosce o zbawienie własnej duszy raz po raz udawał się na pustkowie, gdzie oddawał się modlitwie i uczynkom pokutnym. Dla zapoznania się z sytuacją Kościoła, odwiedził pobliską Kapadocję i być może – choć niektórzy podważają tę teorię – spotkał się z jej metropolitą, św. Bazylim Wielkim. Następnie udać się miał - i ta informacja jest często podważana - do Egiptu, gdzie w Aleksandrii spotkał się ze św. Atanazym.
Był wybitnym egzegetą i kaznodzieją. Została po nim bogata spuścizna literacka. Składają się na nią dzieła egzegetyczne i apologetyczne, homilie, a przede wszystkim hymny - słynne Pieśni Nissybijskie, przetłumaczone na języki: grecki, ormiański, łaciński i wiele innych. Tematyka tych pism jest bardzo obszerna: mowa w nich o dziewictwie, postach, modlitwie za zmarłych, o ofiarnym charakterze Mszy świętej, o realnej obecności Pana Jezusa w Eucharystii. W wielu tekstach Efrem wyraża swe przywiązanie i cześć do Matki Bożej. W większości pisał utwory wierszem, acz biblijne komentarze notował prozą.
„Poezja [poniżej jedna z jego modlitw…] pozwala mu pogłębić refleksję teologiczną przez paradoksy i obrazy. Równocześnie jego teologia staje się liturgią, przemienia się w muzykę: był on rzeczywiście wielkim kompozytorem, muzykiem”Benedykt XVI, Audiencja Generalna, 28.xi.2007.
W Edessie Efrem cieszył się powszechnym uznaniem, i to nie tylko wśród emigrantów perskich (którzy zwali go „słońcem Syryjczyków”, „fundamentem Kościoła” i „cytrą Ducha Świętego”), ale nawet Greków, którzy rzadko odwoływali się do Syryjczyków. Pisali o nim i wychwalali go m.in. Grzegorz z Nyssy, św. Hieronim, Teodor z Cypru, Sozomen. Uznawany jest za najwybitniejszego przedstawiciela kościelnej tradycji języka syryjskiego.
W 373 r., w trakcie plagi, w rezultacie pomocy, której udzielał jej ofiarom, oddał duszę Bogu. Jego pogrzeb był wielkim lokalnie wydarzeniem – pochowano go na cmentarzu „dla obcych/przyjezdnych”.
Cieszył się tak wielką czcią, że zaraz po śmierci jego grób stał się miejscem licznych pielgrzymek. Nad jego grobem wzniesiony został, przez mnichów armeńskich, klasztor św. Sergiusza (Der Serkis), i tam do dziś znajduje się jego grobowiec. Wszelako, po inwazji Kurdów w 1145 r., krzyżowcy przewieźli jego szczątki, wraz z innymi relikwiami, do Rzymu.
W 1920 r. Benedykt XV ogłosił go doktorem Kościoła.
Jest największym poetą syryjskim, jednym z największych poetów chrześcijańskich.
Panie i Mistrzu mojego życia,
uwolnij mnie od gniewu,
krytyki i szemrania,
od niezdrowej ciekawości,
ambicji i czczych rozmów.
Udziel mi ducha prostoty,
pokory, cierpliwości
i miłosierdzia.
Błagam Cię spraw,
abym poznał moje wady
oraz grzechy
i nigdy nie osądzał
moich braci.
Panie mój i Boże,
bądź uwielbiony
na wieki wieków.
Amen.
Pięknie o Efremie mówił papież Benedykt XVI: „Efrem pozostaje postacią wciąż aktualną w życiu różnych Kościołów chrześcijańskich. Odkrywamy w nim w pierwszym r zędzie teologa, który biorąc za punkt wyjścia Pismo Święte, snuje poetycką refleksję nad tajemnicą odkupienia człowieka, dokonanego przez Chrystusa, wcielone Słowo Boże.
Jego refleksja teologiczna wyraża się w obrazach i symbolach zaczerpniętych z przyrody, z życia codziennego oraz z Biblii. Poezji i pieśniom liturgicznym nadaje charakter dydaktyczny i katechetyczny.
Są to pieśni teologiczne i jednocześnie nadają się do recytacji lub śpiewu liturgicznego. Efrem tymi pieśniami przy okazji świąt liturgicznych szerzy naukę Kościoła. Z upływem czasu okazały się one nadzwyczajnym materiałem katechetycznym dla wspólnoty chrześcijańskiej”Benedykt XVI, Audiencja Generalna, 28.xi.2007…
Opracowanie oparto na następujących źródłach:
polskich:
angielskich:
- oce.catholic.com
- www.ewtn.com
- en.wikipedia.org
- www.irondequoitcatholic.org
- saints.sqpn.com
- www.catholic.org
- www.daughtersofstpaul.com
- syrcom.cua.edu
- www.magnificat.ca
Benedykt XVI o świętym: