54 męczenników angielskiej reformacji
tutaj

TOMASZ PLUMTREE
? – ✟ 1570, Durham
męczennik

patron: Anglii

wspomnienie: 4 stycznia

wszyscy nasi święci
tutaj

Łącza do ilustracji (dzieł sztuki) związanych z błogosławionym:

Tomasz (ang. Thomas) Plumtree urodził się w środkowo–wschodnim, angielskim hrabstwie Lincolnshire w Anglii.

Niewiele wiadomo o jego życiu.

Wiadomo, że w 1543 r. studiował w założonym w 1517 r. kolegium Corpus Christi, 12. najstarszym kolegium (ang. college) składowym Uniwersytetu Oksfordzkie­go (ang. University of Oxford), w historycznym mieście Oxford w środkowej Anglii

Później, za czasów królowej króla–schizmatyka Henryka VIII (1491, Greenwich – 1547, Londyn) z dynastii Tudorów, został kapłanem.

Nie jest jasne, czy złożył tzw. Przysięgę Zwierzchności (ang. Oath of Supremacy), którą składać musieli kapłani po uchwaleniu tzw. Aktu Zwierzchności (ang. Act of Supremacy — 26 Hen. VIII c. 1) z 1534 r., mocą którego monarcha uznawał się głową Kościoła (przekształconego później w Kościół Anglii).

Wiadomo jednak, że już w 1546 r., po ukończeniu studiów, był rektorem kościoła pw. św. Marcina (ang. St Martin) we wsi Stubton we wschodniej części hrabstwa Lincolnshire, ok. 27 km na południowy zachód od katedralnego i diecezjalnego miasta Lincoln.

Prawdopodobnie w Stubton posługiwał też, gdy w 1547 r. na tron wstąpił syn Henryka VIII, Edward VI Tudor (1537, Hampton Court – 1553, Greenwich), a także później, w 1553 r., gdy córka króla Henryka, Maria I Tudor (1516, Greenwich – 1558, Londyn), została koronowana i rozpoczęła próbę odwrócenia reformacji i przywrócenia religii katolickiej i jedności z Ojcem świętym w Stolicy Apostolskiej.

W 1558 r. Maria I aliści zmarła i władzę w kraju objęła jej przyrodnia siostra, królowa Elżbieta I Tudor (1533, Greenwich – 1603, Richmond). Polityka tejże monarchini doprowadziła do de‑facto delegalizacji katolicyzmu. Królowa ponownie uznała się za głowę Kościoła w Anglii. Więcej — uczestnictwo w anglikańskich nabożeństwach stało się obowiązkowe. W razie odmowy groziły wysokie kary finansowe. Katolicy nie piastowali też żadnych stanowisk publicznych; wymagało to bowiem złożenia odnowionej przez nową monarchinię wspomnianej Przysięgi Zwierzchności (ang. Oath of Supremacy), stanowiącej konsekwencję tzw. nowego Aktu Zwierzchności (ang. Act of Supremacy — 1 Eliz. 1 c. 1) z 1558 r. — uchwalonego zaraz po objęciu tronu przez Elżbietę  — mocą którego urzędnicy państwowi zmuszani byli do uznania panującego monarchy za głowę Kościoła w Anglii. A takiej przysięgi katolicy nie chcieli składać. Szkocki odpowiednik tego prawa, tzw. Akt Obowiązywania Władzy Papieskiej (ang. Papal Jurisdiction Act) z 1560 r. obowiązuje zresztą do dnia dzisiejszego…

Wówczas z pozycji rektora w Stubton zrezygnować miał także i Tomasz, który odmówić miał złożenia — jako katolik — odnowionej Przysięgi Zwierzchności…

Został wówczas prawd. dyrektorem szkoły w Lincoln. Ale i z tej pozycji, po odmowie złożenia Przysięgi Zwierzchności, musiał zrezygnować…

Wobec tego został kapelanem Tomasza (ang. Thomas) Percy (1528, Petworth – 1572, York), 7. hrabiego (ang. earl) hrabstwa Northumberland, najdalej na północ wysuniętego obszaru Anglii, graniczącego ze Szkocją. Percy był katolikiem i utrzymywał na swym dworze katolickich kapłanów, płacąc jednocześnie przewidziane prawem kary za brak uczestnictwa w nabożeństwach w zborach protestanckich.

Jednym z takich katolickich kapelanów został Tomasz Plumtree. Posługiwał prawd. w posiadłości hrabiego w wiosce Topcliffe, w północnej części największego północnego, angiel­skiego hrabstwa Yorkshire, w tym w kościele pw. św. Kolumba­na (ang. Columba)…

Ok. 1569 r. przyłączył się do tzw. Rebelii Północy (ang. Rising of the North), gdy katoliccy lordowie żyjący na północy Anglii próbowali przywrócić religię katolicką i do łask monarszych dawną, przedreformacyjną arystokrację, usunąć z dworu Elżbiety I protestanckich doradców oraz uwolnić więzioną przez Elżbietę szkocką królową, katolicką Marię I Stuart (1542, Linlithgow – 1587, Fotheringhay). Jednym z przywódców powstania został Tomasz Percy, i to w jego wspomnianej  posiadłości w Topcliffe wydano pierwszy manifest powstańczy.

Pierwszym objawem buntu była odmowa złożenia wspomnianej tzw. Przysięgi Zwierzchności (ang. Oath of Supremacy) i uznania królowej Elżbiety I jako głowy Kościoła w Anglii…

Armia ok. 6,000 wojowników, głównie stanu chłopskiego — ze sztandarami ukazującymi pięć ran Chrystusa, nawiązującymi do wcześniejszego powstania próbującego przywrócić katolicyzm w Anglii, tzw. Pielgrzymki Łaski (ang. Pilgrimage of Grace) z 1536 r. w czasach Henryka VIII, gdy ponad 40,000 głównie chłopów zbuntowało się wobec heretyckich reform monarchy — ruszyła na południe.

Spalono ok. 70 ksiąg protestanckich w odebranych kościołach w hrabstwie Yorkshire oraz ok. 8 w położonym dalej na południe hrabstwie Durhamshire (ang. County Durham). W dziewięciu kościołach Yorkshire i wspomnianych ośmiu w Durhamshire przywrócono regularne nabożeństwa katolickie…

Tomasz posługiwał jako jeden z kapelanów powstańczych — jako kapelan hrabiego Percy stał się nawet najbardziej z nich prominentnym. Dlatego też to on właśnie 4.xii.1569 r. odprawił uroczystą łacińską, katolicką Mszę św. — pierwszą po jedenastu latach panowania herezji — w średniowiecznej katedrze pw. Chrystusa, Najświętszej Maryi Panny i św. Kutberta (ang. Christ, Blessed Mary the Virgin and St Cuthbert) w Durham, stolicy hrabstwa Durhamshire, w trakcie której zgromadzeni kapłani oraz tłumy wiernych, którzy uprzednio złożyli Przysięgę Zwierzchności i odrzucili prymat papieski, uznając Elżbietę I za głowę Kościoła w Anglii, powrócili — w akcie zbiorowej absolucji — na łono Kościoła katolickiego…

Rebelia upadła jednak dość szybko, po kilku miesiącach. Powstańcy, bez stoczenia w zasadzie jakiejkolwiek bitwy, rozproszyli się i zaczęli uciekać, głównie na północ, w kierunku Szkocji. Elżbieta I odpowiedziała represjami. Nakazała egzekucję 700 rebeliantów…

Wydaje się, że Tomasz nie uciekał, albo zwlekał i został, podczas odprawiania Mszy św., aresztowany przez agentów Elżbiety I…

Oskarżono go nie tylko o udział w rebelii ale także m.in. o odprawianie Mszy św. w rycie katolickim. Dowody w zasadzie były zbędne…

Przetrzymywano go najpierw lochach XI‑wiecznego zamku w Carlisle, w graniczącym od zachodu z hrabstwem Durham hrabstwie Cumberland, a potem przegnano na wschód, do cel zamku Durham (ang. Durham Castle) — wybudowanego w XI w. jako projekcja nowej najeźdczej władzy Normanów na północy Anglii na polecenie samego króla Wilhelma I Zdobywcy (ang. William the Conqueror) (ok. 1028, Falaise – 1087, Saint Gervais).

4.i.1570 r. zawleczony został na miejski rynek obok zamku, poza jego murami…

Tam wprowadzono go na szafot. Ostatni raz zaproponowano mu złożenie Przysięgi Zwierzchności i apostazję.

Odmówił. „Nie mam chęci życia na tym świecie, jeśli takie życie oznaczałoby śmierć w oczach Boga” — miał rzec.

Został prawd. powieszony.

Według niektórych aliści źródeł został potraktowany jako zdrajca i „powieszony, wypatroszony i poćwiartowany”.

Dla „zdrajców” był bowiem tylko jeden wymiar kary ‑ śmierć przez „powieszenie, wypatroszenie i poćwiartowanie” (ang. hanged, drawn and quartered). Sędzia wygłaszał tradycyjną formułę: „Zostaniesz zawieziony na wozie na miejsce egzekucji. Tam zostaniesz powieszony, po czym odczepiony od stryczka, gdy jeszcze żyć będziesz. Następnie odjęte będą ci twoje wstydliwe części ciała, wnętrzności wyrwane i spalone przed twoimi oczami. Na koniec zostaniesz ścięty a ciało poćwiartowane. Twoje szczątki zostaną następnie rozdysponowane zgodnie z wolą królewską”…

Kaci wyrywali wewnętrzne narządy, w tym serce, i na gasnących oczach umierającego wrzucali je do specjalnie rozpalanego w pobliżu szafotu ogniska z okrzykiem: „Oto serce zdrajcy”. Głowę natomiast — po poćwiartowaniu, zgodnie z „wolą królewską” — nakłutą na pikę i kończyny oprawcy zazwyczaj wywieszali na murach i bramach miejskich…

Nie jest jasne, czy tak się jednak stało, skoro źródła mówią też, iż jako ostrzeżenie ciała nie zdejmowano ze stryczka przez 10 dni. A to oznaczałoby, że został „tylko” powieszony…

W każdym razie pochowany miał zostać 14.i.1570 r. na cmentarzu XII‑wiecznego kościoła pw. św. Mikołaja (ang. St Nicholas), który przylegał (i jego współczesna wersja przylega do dziś) do miejskiego rynku.

Trafił za to szybko do lokalnego folkloru. Na ulicach i placach śpiewano:

Z ust do ust wieść niesie od kilku niedzieli
O smutnej historii upadłej rebelii,
Losy Tomasza Plumtree, kapłana Bożego,
Zamgliły oczy ludu kraju północnego,
Żal okrutny, łzy w oczach, płaczą w chórze,
Sir Tomasz Plumtree zawisnął na sznurze…

Among manye newes reported of late,
As touching the Rebelles their wicked estate,
Yet Syr Thomas Plomtrie, their preacher they saie,
Hath made the north countrie to crie well a daye,
Well a daye, well a daye, well a daye, woe is mee,
Syr Thomas Plomtrie is hanged on a tree.

W wyniku Rebelii Północy parlament angielski uchwalił w 1570 r. jeszcze jedno prawo: tzw. Akt Zdrady (ang. Treasons Act – 13 Eliz. 1 c. 1), mocą którego za zdradę uznawano samo twierdzenie, że królowa jest heretykiem. Tego samego roku papież, św. Pius V (1504, Bosco Marengo – 1572, Rzym), bullą „Regnans in Excelsis” (pl. „Władając na wysokości”), ekskomunikował Elżbietę I Tudor, „zwalniając wszystkich jej poddanych z obowiązku posłuszeństwa wobec niej, jednocześnie ekskomunikując każdego, kto wypełniałby jej rozkazy”…

Dwa lata po śmierci Tomasza Plumtree stracono jego lorda, hrabiego Tomasza Percy…

Tomasza beatyfikował 29.xii.1886 r. papież Leon XIII (1810, Carpineto – 1903, Watykan), w gronie 54 męczenników angielskiej reformacji. 9 lat później ten sam papież beatyfikował także Tomasza Percy.

Popatrzmy na krótkie filmiki o męczennikach angielskich (po angielsku):

• zapowiedź filmu produkcji Mary's Dowry Productions o męczennikach angielskich, z komentarzem bł. kard. Jana Henryka Newmana:
  
• zwiastun programu „Wiara naszych ojców”” (po angielsku)
  
• filmowy komentarz o męczennikach:
  

Obejrzyjmy też krótką etiudę o katolickiej Wielkiej Brytanii:

Popatrzmy na krótki wizerunek rynku w Durham, gdzie bł. Tomasz Plumtree poniósł męczeńską śmierć:

Popatrzmy na mapę życia błogosławionego:

Opracowanie oparto na następujących źródłach:

angielskich:

• CatholicSaints.Info
• Catholic Online
• National Catholic Reporter
• Supremacy and Survival
• English Martyrs
• Butler's Lives of the Saints
• Tudor Place

hiszpańskich:

• Hagiopedia

włoskich:

• Santi e Beati